Gontowiec Podróżny BLOG

Wizyta w Muzeum Thordvaldsena okazała się bardzo pouczająca. O ile bohaterowie dwóch największych posągów byli nam doskonale znani, to bohaterowie kilku popiersi i płaskorzeźb opatrzonych polskimi nazwiskami – już nie do końca. Na szczęście. istnieje źródło pod nazwą „Otwarte archiwum źródeł pisanych o życiu i twórczości Bertela Thordvaldsena”, w którym obecnie znajduje się 10.318 dokumentów, w tym listów do i od rzeźbiarza, obejmujących także korespondencję dotyczącą zamawianych u niego dzieł.

Najbardziej znanymi w naszym kraju dziełami Thordvaldsena są warszawskie pomniki księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika, ale oprócz nich mamy też nagrobne monumenty Potockich w ich kaplicy na Wawelu, jest kilka innych nagrobków i płaskorzeźb nagrobnych, są popiersia (np. w Łańcucie) oraz wiele replik jego dzieł m.in. w Łazienkach Królewskich. Przed jednym z kościołów w Bydgoszczy stoi kopia posągu „Chrystus Zmartwychwstały”, uważanego za jeden z najdoskonalszych posągów Chrystusa na świecie (oryginał znajduje się w kopenhaskim Vor Frue Kirke, czyli ewangelicko-luterańskim kościele Matki Bożej).

Dziś nieco więcej słów o konnym pomniku księcia Poniatowskiego, ponieważ historia jego powstania jest długa i zawiła, nawet z posmaczkiem skandalu. Na pomysł jego budowy wpadł w styczniu 1814 r. książę Adam Czartoryski (Poniatowski zginął w nurtach Elstery 19.10.1813 r.), a towarzysz broni zmarłego – gen. Stanisław Mokronowski – zebrał na początek i to w błyskawicznym tempie 14.000 zł (w deklaracjach). Można powiedzieć, że powstał pierwszy w kraju fundusz społeczny, a zbiórka oczywiście trwała nadal.

Powołano Komitet Budowy Pomnika, który za pośrednictwem przebywającego akurat w Rzymie Stanisława Poniatowskiego złożył odpowiednie zamówienie u Bertela Thordvaldsena. Trzeba tu zaznaczyć, że Thordvaldsen był trzecim z kolei rzeźbiarzem, po Chrystianie Rauchu i Antonio Canovie, którego o to poproszono. Konieczne było również uzyskanie zgody cara Aleksandra I, co sprytnie wynegocjowała podczas jego wizyty w Wilanowie Anna z Tyszkiewiczów Potocka, ówczesna żona Aleksandra Potockiego (popiersia obojga także oglądaliśmy w kopenhaskim muzeum).

Zamówienie wpłynęło w 1817 r. Proces tworzenia był długi i żmudny nie tylko dlatego, że Thordvaldsena ze wszystkich stron zasypywano zamówieniami, ale także z powodu nie do końca sprecyzowanej koncepcji dzieła. Zwolennicy romantyzmu życzyli sobie widzieć bohatera narodowego w stroju ułańskim (w 1818 r. powstał barokowy w stylu projekt Aleksandra Orłowskiego), a zwolennicy klasyki optowali za popularną wówczas wersją pomników wzorowaną na antycznym posągu Marka Aureliusza z rzymskiego Kapitolu. Ostatecznie powstała wersja druga, ponadczasowa. Książę, który w momencie śmierci liczył sobie lat 50, przedstawiony został jako młody, około trzydziestoletni mężczyzna ubrany w tunikę, z gołymi nogami i w sandałach, siedzący na koniu bez siodła.

Prace nad pomnikiem się przeciągały, społeczeństwo się niecierpliwiło. W 1820 r. Antoni Gorecki, znany ówczesny poeta i satyryk, napisał nawet poświęcony tej sprawie czterowiersz:
„Poniatowski Józefie, co za wielka szkoda,
że cię przed lat tysiącem nie zabrała woda,
płakalibyśmy dłużej lecz już dotąd pono
przynajmniej by twój pomnik stawiać dokończono”.

Gipsowy model był gotowy w 1826 r. W 1829 r. wystawiono go w Warszawie na widok publiczny i wtedy rozpętała się burza: że figura nieprzyzwoicie odziana, że koń nie taki, za mało dramatycznie przedstawiony, no i gdzie ułański strój, burka, czapka… tyle romantycy. Uczciwie trzeba przyznać, że zwolennikom klasyki całość bardzo przypadła do gustu.

Ostatecznie pomnik został odlany w 1832 r., już po powstaniu listopadowym, a jedną z sankcji po upadku tegoż powstania było cofnięcie zgody na jego ustawienie przed Pałacem Namiestnikowskim. W 1834 r. monument trafił do Modlina, skąd w 1842 r. – podarowany przez cara Iwanowi Paskiewiczowi – pojechał do Homla (dziś Białoruś) i przez 80 lat stał przed tamtejszym pałacem.

Do Polski powrócił w 1922 r. (na mocy traktatu ryskiego). W 1944 r. został przez Niemców wysadzony, a w 1952 r. Królestwo Danii podarowało Warszawie nowy odlew wykonany według modelu z Muzeum Thordvaldsena. Początkowo stanął w Łazienkach Królewskich. Na obecne miejsce przed Pałacem Prezydenckim przeniesiono go w 1965 r.

Naszą uwagę zwróciło jeszcze marmurowe popiersie Stanisława Kossakowskiego, polskiego dyplomaty zatrudnionego w ambasadzie rosyjskiej w Rzymie (w latach 1819-1827), który pełnił tam funkcję sekretarza poselstwa i m.in. zajmował się listami do i od Thorvaldsena dotyczącymi konnego pomnika Józefa Poniatowskiego.

Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny
Rycina Orłowskiego z Wikipedii


Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

Dodaj komentarz:

Oni tu zostają

„Zostaję!” to hasło nowej kampanii promującej Gorzów, która ma zwrócić uwagę na zalety naszego miasta, dzięki którym jest ono doskonałym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

Nieczęsto zdarza się, aby tradycyjnie śpiewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeń na lat „dwieście”. Tak właśnie ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ... <czytaj dalej>

«	kwiecień 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

To nie kwestia dobra czy zła tylko odpowiedzialności i wolnej woli. Zdejmujemy z naszych dzieci odpowiedzialność. Mówimy "to są dzieci wię <czytaj dalej>

Piękna muzyka była w spektaklu. Cudownie zaśpiewana piosenka finałowa. <czytaj dalej>

108tys
I durna dająca efekt odwrotny kampania <czytaj dalej>

Dobrze! Bo wiele dobrych koncertów w tym sezonie.
Również w Sali Kameralnej. Także autorskie, naszych filharmoników. Wczoraj np. występ dw� <czytaj dalej>

Jest tak bo zdurnieliśmy..... <czytaj dalej>