21 i 22 stycznia to dni poświęcone babciom i dziadkom. Z tej okazji publikujemy wywiad - wspomnienie przeprowadzony kilka lat temu przez wnuczkę Martę Wiśniewską – dziś studentkę Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – z dziadkiem Władysławem Snowydą – emerytowanym policjantem, który wczesne dzieciństwo spędził w Belgii, młodość w Kotlinie Kłodzkiej, a dorosłe życie związał z Gorzowem.

Dziadku, urodziłeś się 27 czerwca 1936 roku w Belgii. Miałeś zaledwie trzy lata, kiedy wybuchła II wojna światowa. Pamiętasz jakieś szczegóły ze swojego dzieciństwa?

- Wojny nie pamiętam. Byłem za mały. Najbardziej utkwił mi w pamięci okres szkolny. W Belgii dzieci do szkoły wysyłano od 6 roku życia. Nie musieliśmy nosić ze sobą żadnych podręczników czy pomocy szkolnych. Nie obowiązywały także mundurki. W szkole spędzałem 10 godzin. Zajęcia rozpoczynałem o 8.00 , a kończyłem o 18.00. W trakcie dnia miałem przerwy na posiłki, które zapewniała szkoła.

Co jadłeś najczęściej?

- Jadłem bardzo dużo owoców południowych i warzyw. Na obiad przeważnie małże, frytki i kukurydzę. W Belgii było to tanie i bardzo znane pożywienie. Do frytek podawano zawsze musztardę. Było jej tyle gatunków, że nie sposób zapamiętać. Trudno też porównać ją ze smakiem którejkolwiek dostępnej obecnie w sklepie.

Po takich posiłkach z pewnością lepiej chłonąłeś wiedzę. Jak wyglądały zajęcia w szkole?

- Zajęcia odbywały się zawsze w tej samej klasie. Nauczyciel przychodził do nas. Nie było mieszanych grup. Dziewczęta i chłopcy uczyli się oddzielnie. Nawet dziedziniec szkoły podzielony był wielkim murem, aby uniemożliwić kontakty ze sobą podczas pobytu w szkole. Dodam, że była to ta sama szkoła. Pisaliśmy specjalnymi rysikami na gliniano-kamiennych tabliczkach, oprawianych w drewnianą ramę. Te rysiki przypominały nieco kredę. Lekcje odrabiałem pod nadzorem nauczyciela w szkole podczas zajęć. Także wracając do domu miałem czas dla siebie.

Jak spędzałeś wolny czas?

- Na zabawach z kolegami. Graliśmy w różne gry i zabawy podobne do tych w Polsce. Najfajniejsze jednak było to, że na ulicy można było kupić frytki, hot-dogi czy inne pyszności. W Polsce nie było to znane. Przekonałem się wkrótce o tym.

Kiedy z rodziną przeprowadziliście się do Polski?

- Po zakończeniu II wojny światowej. Miałem wtedy 9 lat. Dokładnie było to 19 września 1946 roku. Osiedliliśmy się w miejscowości Wojcieszów, niedaleko Jeleniej Góry. Wszystko było takie inne i obce. Byłem rozczarowany. Nie było owoców południowych, frytek nikt nie znał, nie wspomnę o małżach. Poza tym do szkoły musiałem chodzić z wypchanym tornistrem, lekcje odrabiać w domu, pisać w zeszytach specjalną stalówką, maczając ją w słoiczku z atramentem. Wszystko musiałem mieć swoje. Najzabawniej było oczywiście z atramentem, który wyciekał i plamił wszystko, co tylko się dało. Ile razy za to dostałem w skórę. Nie tylko od rodziców. W polskiej szkole nauczyciel mógł wymierzać karę specjalną rózgą. W Belgii nie bito dzieci.

Po przyjeździe czułeś się Polakiem czy Belgiem?

- W Belgii miałem przykrości, bo byłem inny. W Polsce też. Tak naprawdę ani Belg, ani Polak. Ojciec był górnikiem – sztygarem w kopalni węgla kamiennego. Mama zajmowała się domem i dziećmi. Było nas sześcioro braci, więc miała co robić. Przemieszczaliśmy się po Europie ze względu na pracę ojca. Ja i moi bracia rodziliśmy się w różnych państwach. Ale ojciec był Polakiem, mama pochodziła z Ukrainy.

Dziadku, kiedy osiedliłeś się z rodziną w Polsce, zauważyłeś sporo różnić, a czy jakieś podobieństwa zakodowałeś w swojej pamięci?

- Chyba tylko tradycje związane ze świętami. W Polsce i Belgii w podobny sposób obchodzono Święta Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy. Niestety w Polsce nikt nie słyszał o szukaniu prezentów i podarków w domowym ogródku, które chował Zając podczas Świąt Wielkanocnych. W Belgii dla dzieci była to wielka zabawa. To tylko taka drobna różnica.

Dzieci szybko się aklimatyzują. Pewnie przyzwyczaiłeś się do panujących zwyczajów. Coś sprawiło ci trudność dziadku?

- Bardzo trudnym do opanowania był dla mnie język polski, ale udało się. Zresztą, jak sięgam pamięcią, podczas swojej edukacji niezły byłem z przedmiotów ścisłych. Bardzo lubiłem matematykę, fizykę i chemię. Język polski ma rozbudowaną gramatykę i ortografię. Z flamandzkim nie było takiego problemu.

Co się działo z tobą po skończeniu szkoły podstawowej?

- Rozpocząłem naukę w Technikum Elektrycznym w Świdnicy. Była to szkoła z internatem. Niestety, przerwałem swoją edukację w momencie śmierci ojca. Mamy nie było stać na opłacenie internatu. Musiałem iść do pracy. Trafiłem do Zakładu Przemysłu Wapienniczego w Wojcieszowie w charakterze pracownika umysłowego. Zostałem dyspozytorem transportu. Był jednak warunek – musiałem ukończyć zaocznie Technikum Ekonomiczne w Legnicy. Sprostałem wymaganiom pracodawcy. Kiedy jednak ukończyłem 18 rok życia, zostałem powołany do służby wojskowej Wojsk Ochrony Pogranicza na południu kraju.

Służba wojskowa nie kojarzy się młodzieży zbyt dobrze. Jakie są twoje dziadku odczucia?

- Ja wspominam ten okres bardzo dobrze. Nauczyłem się świetnie jeździć na nartach. Nawet brałem udział w zawodach i skakałem na skoczni, ale zdecydowanie mniejszej niż ta, na której skaczą obecnie sportowcy. Po skończonej służbie wojskowej zapragnąłem wstąpić do Policji. Wówczas ta instytucja nosiła nazwę Milicji Obywatelskiej. Wcześniej zdałem maturę, ukończyłem szkołę oficerską i przyjechałem do Gorzowa. To w wielkim skrócie.

Zostałeś tu oddelegowany?

- Nie, zupełnie nie. Mogłem jechać do Wrocławia, ale zakochałem się w twojej babci. Założyliśmy rodzinę i żyjemy tu do dziś. Może to i lepiej, bo nie rozmawialibyśmy teraz ze sobą.

Dziękuję.

Rozmawiała Marta Anna Wiśniewska
Foto archiwum rodzinne

Dodaj komentarz:

Przebudują Ikara

Przetarg na przebudowę ostatniego etapu ulicy Ikara rozstrzygnięty. Kolejna osiedlowa uliczka zostanie w pełni przebudowana. Nowa nawierzchnia ul. Ikara ułatwi codzienne ... <czytaj dalej>

Oni tu zostają

„Zostaję!” to hasło nowej kampanii promującej Gorzów, która ma zwrócić uwagę na zalety naszego miasta, dzięki którym jest ono doskonałym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

Nieczęsto zdarza się, aby tradycyjnie śpiewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeń na lat „dwieście”. Tak właśnie ... <czytaj dalej>

«	maj 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Grochówki żadnej tam nie widziałem tylko długa kolejkę po watę cukrową.
Nowy wojewoda nowe porządki.
<czytaj dalej>

Nie ma w Polsce wojska. Piknik 3majowy tylko to dowiódł żadnego czołgu ja płaci grunwaldzkim, bo wszystkie oddaliśmy Ukrainie. 2 taki i 2 Pilice <czytaj dalej>

a w gryfinie była super zabawa <czytaj dalej>

Obchody na "bogato". Już nawet nielegalne, za "tamtej" Polski były z atrakcjami.
Jakieś orkiestry, występy, tance, a tu <czytaj dalej>

Pierwsze zdjęcie od gory:radny Kaczanowski, zobacz, tam jest pomnik Pioniera, nic nie zrobiłeś, aby nie był zaniedbaany. Następna sprawa, ile imp <czytaj dalej>