Dane demograficzne wskazujÄ… na proces starzenia siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa. Dlatego zachowanie dobrego zdrowia, szczególnie w przypadku ludzi starszych, okazuje siÄ™ niezwykle ważne, zwÅ‚aszcza jeÅ›li majÄ… oni pozostać niezależni i aktywni.
Powszechnie wiadomo, że im wczeÅ›niej zadbamy o wÅ‚asne zdrowie, tym wiÄ™ksze sÄ… szanse na jego utrzymanie. Najlepszy efekt osiÄ…gniemy, ksztaÅ‚tujÄ…c u dzieci zdrowe nawyki, które bÄ™dÄ… procentować przez caÅ‚e ich życie i zapewniÄ… im pogodnÄ… i niezależnÄ… starość. Jednakże pamiÄ™tajmy, że nasza postawa jest najważniejsza, gdyż najczęściej uczymy przez wÅ‚asny przykÅ‚ad. Nie puste sÅ‚owa, lecz czyny zostanÄ… zapamiÄ™tane i utrwalone.
PowinniÅ›my wiÄ™c ruszać siÄ™ i racjonalnie odżywiać, a przede wszystkim strzec siÄ™ nadwagi i otyÅ‚oÅ›ci. Tak najkrócej można ująć wytyczne Rady ds. Diety AktywnoÅ›ci Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia.
Aktywność fizyczna wynika z wrodzonych potrzeb organizmu, a dostosowana do możliwości jednostki, sprzyja rozwojowi organizmu, pomnażaniu i zachowaniu zdrowia. Ruch rozwija mięśnie, wpływa na prawidłowy wzrost i kształt kości, rozwija układ krążeniowo-oddechowy, podnosi sprawność i wydolność fizyczną.
Tymczasem zachowania zdrowotne Polaków dalece odbiegajÄ… od ideaÅ‚u. WedÅ‚ug badaÅ„ przeprowadzonych przez GÅ‚ówny UrzÄ…d Statystyczny wiadomo, że ponad 90 proc. Polaków prowadzi typowo siedzÄ…cy tryb życia. WÅ›ród mÅ‚odzieży najpopularniejszÄ… formÄ… spÄ™dzania wolnego czasu jest oglÄ…danie TV i czytanie. Z form czynnego odpoczynku preferowany jest spacer. Natomiast badania naukowe wykazujÄ…, że aktywność ruchowa przynosi odpowiednie efekty, jeżeli jest systematyczna, a ćwiczenia sÄ… wykonywane przez okreÅ›lony czas i z okreÅ›lonÄ… intensywnoÅ›ciÄ….
I tak zalecaną dla dzieci i młodzieży minimalną dawką aktywności ruchowej jest jedna godzina dziennie dowolnego typu ruchu o zwiększonej intensywności, powodującej bicie serca i przyspieszony oddech, a dla dzieci i młodzieży codziennie uprawiającej jakiś rodzaj ruchu (pokonywanie pieszo lub na rowerze dłuższej drogi do szkoły) połowa tego czasu.
Jeżeli mÅ‚odość mamy już za sobÄ…, a zdrowe nawyki byÅ‚y nam dotychczas obce, to pocieszajÄ…cym jest fakt, że zawsze możemy wprowadzić zmiany, które posÅ‚użą naszemu zdrowiu. A im jesteÅ›my starsi, tym mamy wiÄ™kszy wpÅ‚yw na to, jak siÄ™ czujemy i wyglÄ…damy.
Eksperci stwierdzili, iż w wieku okoÅ‚o 50 lat stan naszego zdrowia zależy w 70 proc. od stylu życia, a w 30 proc. od genów. Tak wiÄ™c, podejmujÄ…c odpowiednie dziaÅ‚ania, spowolniamy proces starzenia siÄ™, czyli wydÅ‚użamy życie, zapobiegamy poważnym chorobom i przedwczesnej Å›mierci. SpecjaliÅ›ci zalecajÄ… umiarkowany stopieÅ„ intensywnoÅ›ci ćwiczeÅ„, np. energiczny, szybki 30-minutowy marsz każdego dnia i/lub ćwiczenia dostosowane do wieku i możliwoÅ›ci zalecone przez specjalistÄ™.
Osoby, które nie lubiÄ… ćwiczeÅ„, mogÄ… zmniejszyć ilość czasu spÄ™dzonego w pozycji siedzÄ…cej, jednoczeÅ›nie uaktywniajÄ…c siÄ™ ruchowo, np. rezygnujÄ…c z windy (2-4 piÄ™ter) oraz przemieszczajÄ…c siÄ™ pieszo (odlegÅ‚ość 2-3 przystanków) zamiast jazdy Å›rodkami masowej komunikacji czy samochodem. Nie zwiÄ™kszy to tak szybko i efektywnie sprawnoÅ›ci fizycznej jak ćwiczenia, ale przyczyni siÄ™ do poprawy zdrowia.
Wpływ wysiłku fizycznego na organizm:
· pomoc w utrzymaniu staÅ‚ej, wÅ‚aÅ›ciwej masy ciaÅ‚a,
· zmniejszenie iloÅ›ci tkanki tÅ‚uszczowej,
· przyspieszenie przemiany materii,
· pomoc w zapobieganiu wadom postawy ciaÅ‚a,
· pomoc w utrzymaniu dobrej kondycji,
· ksztaÅ‚towanie zgrabnej sylwetki,
· obniżenie poziomu cholesterolu we krwi,
· zmniejszenie ryzyka zawaÅ‚u serca, miażdżycy, udaru mózgu,
· zapobieganie nadciÅ›nieniu oraz regulacja ciÅ›nienia tÄ™tniczego,
· zmniejszenie ryzyka tworzenia siÄ™ skrzeplin,
· obniżenie ryzyka zachorowania na cukrzycÄ™,
· zapobieganie osteoporozie,
· przeciwdziaÅ‚anie stresom,
· dotlenienie mózgu,
· poprawa nastroju (podczas ruchu wytwarzane sÄ… endorfiny tzw. „hormon szczęścia”),
· relaks oraz zapewnienie dobrego snu,
· wzmocnienie odpornoÅ›ci organizmu.
Ponadto wytyczne Rady ds. Diety AktywnoÅ›ci Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia wskazujÄ…, iż drugim istotnym czynnikiem warunkujÄ…cym dobry stan naszego zdrowia jest prawidÅ‚owa dieta, której podstawÄ… jest różnorodność spożywanych produktów, gdyż organizm potrzebuje 60-70 skÅ‚adników. PozostaÅ‚e wskazówki dotyczÄ… skÅ‚adu i czÄ™stoÅ›ci spożywania posiÅ‚ków:
· jedzmy 3-5 posiÅ‚ków dziennie, w tym koniecznie Å›niadanie - przerwy miÄ™dzy posiÅ‚kami nie powinny być dÅ‚uższe niż 4 godziny,
· znacznÄ… część codziennej diety powinny stanowić warzywa, gdyż zawierajÄ… witaminy, bÅ‚onnik, przeciwutleniacze, sÄ… niskokaloryczne,
· codziennie jedzmy również owoce (uwaga: do wysokokalorycznych zaliczamy banany, winogrona, Å›liwki), pijmy soki owocowe bez dodatku cukru,
· peÅ‚noziarniste produkty zbożowe (np. chleb razowy, peÅ‚noziarnisty, grube kasze) powinny być dla nas gÅ‚ównym źródÅ‚em energii, gdyż zawierajÄ… bÅ‚onnik, witaminy i skÅ‚adniki mineralne; inne cenne produkty to: ciemny makaron, brÄ…zowy ryż (biaÅ‚a mÄ…ka jest bez wartoÅ›ci),
· codziennie spożywajmy mleko i jego przetwory: jogurty, kefiry czy sery,
· spożywajmy gÅ‚ównie miÄ™so drobiowe, ryby oraz nasiona roÅ›lin strÄ…czkowych np. grochu, fasoli czy soi; ograniczaj spożycie tÅ‚ustego miÄ™sa czerwonego,
· ryby zawierajÄ… kwasy omega-3, które majÄ… pozytywny wpÅ‚yw na mózg, oczy i serce,
· w codziennej diecie ograniczajmy spożycie cukru (najlepiej do zera: w USA preferuje siÄ™ jedynie spożywanie owoców jako źródÅ‚a naturalnego cukru) i soli (nadmiar powoduje nadciÅ›nienie),
· dostarczajmy organizmowi wystarczajÄ…cÄ… ilość pÅ‚ynów – minimum 2 litry dziennie; uwaga na napoje sÅ‚odzone - 1 litr dziennie to ok. 35 kg cukru rocznie czyli ok. 15 kg tÅ‚uszczu!!!
· unikajmy picia alkoholu.
SpecjaliÅ›ci podkreÅ›lajÄ…, iż odpowiednia dieta oraz aktywność fizyczna to konieczność dla wszystkich, aby nie być chorym, a dla chorych, żeby znów być zdrowym!
Wg Jolanta Połomska
Oddział Promocji Zdrowia WSSE