Przedstawiamy ocenÄ™ sytuacji epidemiologicznej zakażeÅ„ dróg oddechowych, ze szczególnym uwzglÄ™dnieniem grypy, w sezonie epidemicznym 2012/2013.
W sezonie epidemicznym 2012/2013 zarejestrowano w Polsce niemal dwukrotnie wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ zgÅ‚oszeÅ„ podejrzeÅ„ zachorowaÅ„ na grypÄ™ i wirusy grypopodobne, niż w analogicznym okresie poprzedniego sezonu (http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/2012/G_12_12D.pdf), co w części wynika z poprawy zgÅ‚aszalnoÅ›ci zachorowaÅ„ w niektórych województwach.
Zgodnie z informacjÄ… Åšwiatowej Organizacji Zdrowia z powodu wielonarzÄ…dowych powikÅ‚aÅ„ pogrypowych na Å›wiecie umiera od 0,5 do 1 miliona osób rocznie. Zgony dotyczÄ… zwykle osób o obniżonej odpornoÅ›ci, w tym osób z grup podwyższonego ryzyka. MogÄ… one także dotyczyć osób zdrowych.
Obecna sytuacja epidemiologiczno-wirusologiczna nie daje podstaw do zaostrzenia metod nadzoru nad grypą w skali kraju ani do ogłaszania specjalnego alertu epidemiologicznego.
Bardzo istotnÄ… kwestiÄ… jest wzrost Å›wiadomoÅ›ci spoÅ‚eczeÅ„stwa o skutkach zagrożeÅ„ jakie niesie ze sobÄ… zakażenie spowodowane przez wirus grypy nie tylko w aspekcie zdrowotnym, ale także w aspekcie ekonomicznym. SzczególnÄ… rolÄ™ peÅ‚niÄ… tutaj lekarze oraz przestrzeganie przez spoÅ‚eczeÅ„stwo podstawowych zasad higieny.
Niska Å›wiadomość spoÅ‚eczna i brak wiedzy na temat powikÅ‚aÅ„ pogrypowych skutkuje niskÄ… wszczepialnoÅ›ciÄ… przeciw grypie zarówno pacjentów jak i pracowników ochrony zdrowia.
Szczepionki dostÄ™pne w Polsce sÄ… szczepionkami trójskÅ‚adnikowymi, inaktywowanymi zawierajÄ…cymi jedynie fragment wirusa grypy: A/H1N1/, A/H3N2/ oraz typ B, które nie sÄ… w stanie wywoÅ‚ać choroby. Należy podkreÅ›lić, że od dwóch sezonów epidemicznych szczepionka przeciwko grypie zawiera podtyp A/H1N1/pdm09. SÄ… to szczepionki bezpieczne i skuteczne. Nie zawierajÄ… tiomersalu. Doniesienia o niepożądanych odczynach poszczepiennych (narkolepsja) po szczepionkach przeciw grypie dotyczyÅ‚y szczepionki niezastosowanej nigdy w Polsce.
Zalecenia dotyczące szczepień przeciwko grypie
Szczepionki przeciw grypie stosuje siÄ™ w celu zapobiegania grypie, szczególnie u osób o zwiÄ™kszonym ryzyku wystÄ…pienia powikÅ‚aÅ„ pogrypowych (dzieci, przewlekle chorzy bez wzglÄ™du na wiek, np. na choroby ukÅ‚adu krążenia, cukrzycÄ™, mukowiscydozÄ™, choroby ukÅ‚adu oddechowego, niewydolność nerek, niedokrwistość, a także osoby po 50. roku życia oraz osoby, u których wystÄ™puje zwiÄ™kszone ryzyko zachorowania ze wzglÄ™du na wykonywany zawód (np. personel medyczny). Szczepienia przeciw grypie sÄ… również ważne dla osób, które nie należą do grup ryzyka. SÄ… to osoby aktywne zawodowo, które bardzo czÄ™sto opiekujÄ… siÄ™ dziećmi i osobami starszymi. Należy pamiÄ™tać, że szczepiÄ…c siebie, chronimy też innych, w szczególnoÅ›ci osoby najbliższe, ponieważ prawdopodobieÅ„stwo zakażenia wirusem grypy jest wtedy mniejsze.
Szczepienia wykonuje się zgodnie z oficjalnymi zaleceniami amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) i krajowego Programu Szczepień Ochronnych (PSO). Zwłaszcza osoby z grup podwyższonego ryzyka powinny się szczepić jak tylko szczepionka jest dostępna w aptece, czyli przed sezonem grypowym. Zgodnie z zaleceniami WHO osoby niezaszczepione na początku sezonu mogą się szczepić nawet wtedy, kiedy wirus krąży w populacji. Do szczepienia kwalifikuje lekarz.
Sezonowe rutynowe szczepienie przeciwko grypie zaleca siÄ™ wszystkim osobom zgodnie z PSO. Poziom przeciwciaÅ‚ antygrypowych pojawia siÄ™ już 7 dnia po zaszczepieniu i wzrasta w miarÄ™ upÅ‚ywu czasu. Po podaniu szczepionki ukÅ‚ad immunologiczny wytwarza swoiste przeciwciaÅ‚a przeciwko wirusom grypy. Swoista odporność po podaniu szczepionki utrzymuje siÄ™ przez okoÅ‚o 12 miesiÄ™cy. Å»aden ze skÅ‚adników szczepionki nie powoduje zachorowania na grypÄ™. Szczepionki przeciw grypie sÄ… skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom u ok. 70-90 proc. zdrowych dorosÅ‚ych, w niektórych populacjach skuteczność może być mniejsza.
Zasady zapobiegania zakażeniom wirusem grypy – zalecenia indywidualne
W okresie epidemicznym czas jesienno-zimowy jest tym o zwiÄ™kszonej zapadalnoÅ›ci na zakażenia wirusowe dróg oddechowych. Grypa jest chorobÄ… zakaźnÄ…, która niejednokrotnie powoduje wielonarzÄ…dowe powikÅ‚ania, dlatego zapobieganie grypie przez szczepienia jest podstawowym sposobem profilaktyki. Trzeba jednak pamiÄ™tać, że szczepienia przeciw grypie nie chroniÄ… przed zakażeniami wywoÅ‚ywanymi przez inne wirusy oddechowe.
Stosowanie siÄ™ do podstawowych zaleceÅ„ sanitarno-higienicznych stanowi podstawÄ™ do ograniczenia szerzenia siÄ™ zakażeÅ„ wirusów oddechowych.
Jeżeli to możliwe, unikaj bliskich kontaktów z innymi ludźmi. Rozmawiaj z nimi na dystans i nie prosto twarzÄ… w twarz.
1. Jeżeli kaszlesz lub kichasz, kryj twarz w łokieć, nie w dłoń.
2. Jeśli jesteś chory, pozostań w domu.
3. Unikaj zgromadzeń i przebywania w zamkniętych pomieszczeniach z innymi ludźmi.
4. Korzystaj z komunikacji zbiorowej tylko jeÅ›li to jest konieczne i staraj siÄ™ zachować dystans do innych pasażerów.
5. Myj rÄ™ce wiele razy w ciÄ…gu dnia, szczególnie po kontaktach z innymi ludźmi. Jeżeli możesz, stosuj mydÅ‚o i rÄ™cznik papierowy, albo zaopatrz siÄ™ w jednorazowe chusteczki nasÄ…czone alkoholem.
6. Nie dotykaj rękami oczu, nosa i ust bez naprawdę istotnej potrzeby, a jeśli to musisz zrobić, najpierw umyj dokładnie ręce.
Dostępne w Polsce szczepionki przeciwko grypie są bezpieczne i skuteczne.
Zwłaszcza osoby z grup podwyższonego ryzyka powinny się szczepić jak tylko szczepionka jest dostępna w aptece, czyli przed sezonem grypowym. Zgodnie z zaleceniami WHO osoby niezaszczepione na początku sezonu mogą się szczepić nawet wtedy, kiedy wirus krąży w populacji Do szczepienia kwalifikuje lekarz.
Zalecenia dla pracodawców
1. Jeżeli jesteÅ› pracodawcÄ…, pamiÄ™taj, że gorliwość chorego pracownika, który mimo choroby przychodzi do pracy, nie tylko szkodzi jemu samemu, ale również innym pracownikom i w konsekwencji Twojej firmie.
2. Jeżeli masz pracowników, którzy z racji stanowiska sÄ… szczególnie narażeni na zakażenie dróg oddechowych, np. kasjerzy supermarketów, powinieneÅ› dopilnować, aby wszyscy oni byli zaszczepieni. A najlepiej, aby byli zaszczepieni wszyscy twoi pracownicy, którzy nie majÄ… przeciwskazaÅ„ lekarskich do szczepieÅ„. JeÅ›li majÄ… takie przeciwwskazania przenieÅ› ich w sezonie grypowym na takie stanowiska pracy, gdzie majÄ… ograniczony kontakt z ludźmi.
3. Pracownicy mający bezpośredni kontakt z klientami muszą w razie choroby być bezwzględnie odsunięci od pracy.
4. Dopilnuj, aby w miejscu pracy byÅ‚ dostÄ™pny dla pracowników pojemnik z pÅ‚ynem dezynfekujÄ…cym do czÄ™stej dezynfekcji rÄ…k.
5. WywieÅ› w miejscu pracy zalecenia dotyczÄ…ce indywidualnych dziaÅ‚aÅ„ zapobiegajÄ…cych zakażeniom dróg oddechowych.
6. Jakikolwiek jest charakter Twojej instytucji, jeżeli dbasz o swoje interesy, zorganizuj i opÅ‚ać szczepienia pracowników przeciw grypie.
prof. dr hab. Lidia Brydak i eksperci z NIZP-PZH