eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

sobota 23 września 2023 Tekla, Bogusław

eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

95 738 30 30

redakcja@egorzowska.pl

« powrót

Papusza, czyli Tajemnica

W sobotę 29 października w Teatrze im. J. Osterwy odbyło się spotkanie dyskusyjne „Porozmawiajmy o Papuszy”. Spotkanie poprzedził spektakl „Papusza znaczy lalka”, czyli – jak mówią twórcy – rzecz inspirowana życiem i twórczością romskiej poetki Bronisławy Wajs (Papuszy), a przede wszystkim opowieść o walce ze słabościami i ograniczeniami społecznymi.

Premiera spektaklu „Papusza, czyli lalka” odbyła się 10 września. Od tej pory nie milkną echa dotyczące przedstawienia, które za kanwę przyjęło historię pierwszej cygańskiej poetki mieszkającej w Gorzowie. Poetki, której – co tu dużo mówić – jej cygańscy/romscy bracia długo nie akceptowali (żeby nie powiedzieć dosadniej). Dopiero ostatnie dziesięciolecia zainteresowania szerszego świata kultury i nauki sprawiły, że jej postać zaczęła być tu w Gorzowie niemal mitologizowana. Próba więc podjęcia się realizacji spektaklu opartego na życiu Papuszy, od początku skazana była na silną reakcję ze strony wielu odbiorców.

Tak się też stało. Fantastycznie – nie tylko moim zdaniem – pomyślany i zrealizowany oraz zagrany przez aktorów Teatru im. J. Osterwy spektakl jednych zachwycił, innych zniesmaczył, jeszcze innych pozostawił w niezrozumieniu idei czy symbolicznego zwielokrotnienia bohaterki i tego, że jej dzieje opowiada sześć aktorek. Wydaje się to dziwne, szczególnie wobec wyjaśnień publikowanych przez gorzowskie media przed premierą. I reżyser Jacek Głomb, i autorka scenariusza Katarzyna Knychalska wielokrotnie powtarzali, że to nie jest historia jeden do jednego, że to rodzaj przypowieści, rzecz o sprawach wciąż aktualnych, czyli sytuacji kobiet w świecie, także niewielkich społeczności, że nie ma w tym zamysłu pokazywania jedynej prawdy o Papuszy czy obrażania kogokolwiek.

I dla mnie jest oczywiste, że teatr – podobnie jak film – to dziedzina sztuki, która przetwarza świat i życiowe scenariusze na własne potrzeby. To – mówiąc naukowo – przekład intersemiotyczny, czyli z jednego języka na inny – to nowy sposób przełożenia jednostkowej sytuacji na losy ogółu i uczynienia z tej historii swoistego lustra, w którym może przejrzeć się każdy.

Pięknie przedstawiona historia została wpięta w ramy baśniowej opowieści snutej w ustnym przekazie nie tylko przez taborowych Cyganów przy ognisku. I ta opowieść wyczarowuje przed nami świat, który minął, a który znamy albo z osobistych doświadczeń, albo z przekazów starszych ludzi. I my w ten świat wnikamy, chłoniemy jego zwyczaje, ludzkie charaktery, piękno i jego brak, marzenia i rzeczywistość, szczęście i smutek, tęsknotę i poetycką wrażliwość, w opozycji do ludzkiej złości, zawiści i ułomności. To pokazują i przypominają nam symboliczni aktorzy na tle równie symbolicznej scenografii, która żyje razem z treścią snutej opowieści aż do finału, w którym budzimy się na widowni, niczym w nierzeczywistym lesie, w jakim zatrzymaliśmy się na chwilę. Opowieść się kończy. Aktorzy schodzą ze sceny. Muzyka przestaje grać. Wracamy do swoich światów. Jedni niosą zachwyt, inni oburzenie. I z tego właśnie powodu w sobotni wieczór można było posłuchać dyskusji zaproszonych gości o przedstawieniu i samej Papuszy. O Cyganach/Romach, o ich niełatwej wojennej i późniejszej historii, o ich zwyczajach, zasadach i zamknięciu.

Mówili o tym zaproszeni goście: dr Piotr Krzyżanowski – autor książki „Między wędrówką a osiedleniem. Cyganie w Polsce w latach 1945-1964” i współautor „Cyganie. Mity i fakty”, Tomasz Domagała – krytyk teatralny, Katarzyna Knychalska – autorka scenariusza „Papusza znaczy lalka” oraz była dyr. wydziału kultury Lidia Przybyłowicz, która z Cyganami miała za czasów swojej pracy i wciąż ma z uwagi na sąsiedztwo, bezpośredni kontakt.
Rozmowę poprowadziła Renata Ochwat, a w „Teatralce” pojawił się również reżyser Jacek Głąb, aktorzy i czuwający nad wszystkim dyr. Jan Tomaszewicz. Padło wiele wyjaśnień – dla zainteresowanych oczywistych – kolejny raz usłyszeliśmy o idei spektaklu i co szczególnie ważne, o zapowiedzi książki, w której pojawią się wiersze nie tylko tłumaczone przez Jerzego Ficowskiego, ale w tzw. stosunku jeden do jednego.

Andrzej Trzaskowski skomentował na naszym forum rozmowę tak: „Byłem na spotkaniu po spektaklu o Papuszy. Najdosadniej podsumował reżyser. Reasumując: o czym, o kim my właściwie mówimy? Papuszy jest w jej (?) wierszach tyle, co kot napłakał. A Gorzowa to już wcale. A reszta? Reszta jest Tajemnicą, z której żyją co cwańszy Cyganie. I tyle.”

To duże uproszczenie, bo stwierdzenie Jacka Głomba o małości Papuszy w jej wierszach odnosi się właśnie do tłumaczenia Jerzego Ficowskiego. I to raczej oczywiste, że człowiek ze świata kultury przełożył poezję niewykształconej Cyganki tak, jak ona sam by tego nie zrobiła. Natomiast co do Gorzowa, mowa była o tym, że nie nazywa się go w spektaklu po imieniu. Pada tylko określenie „to miasto”, a my sami czytamy „Gorzów”. A że Papusza wciąż jest i chyba na zawsze pozostanie Tajemnicą, nie ma się co dziwić. I nie zmieni tego nawet książka, nad którą pracuje Edward Dębicki, a która ma się nazywać „Papusza, historia prawdziwa”.

Sobotnie spotkanie było tym, czego w Gorzowie i współczesnym świecie brakuje – próbą dyskusji na argumenty. Dyskusji, w której każdy mógł wziąć udział. Wzięło jak zwykle niewielu.

Hanna Kaup
Foto Ewa Kunicka

Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

31 października 2022 07:58, admin ego

« powrót

Dodaj komentarz:

Komentarze:

Jestem zauroczony opisaniem wpływu jaki wywiera jeszcze ciągle na Nas - co wrażliwszych z Nas - historia wędrówek i przejawów twórczości Cyganów - tej w sumie bardzo prymitywnej mniejszości etnicznej. Symptomatyczne: na przywoływanym spotkaniu po spektaklu nie było żadnego Cygana... Bo, tak naprawdę oni nie chcą, nie mogą, nie potrafią powiedzieć publicznie nic sensownego. I konia z rzędem temu kto doczeka (konfabulowanego siłą rzeczy) opracowania E. Dębickiego przedstawiającego "całą prawdę" o losach Papuszy. Kto Jemu to miałby napisać? Znów znana przed laty, a trochę już zapomniana gorzowska dziennikarka? Będzie chciała? Wątpię... I tak jedyny, który tamte czasy taborowego życia Papuszy mógłby nam opowiedzieć, nie opowie tego, bo - tak naprawdę - to nie chce, nie może, nie potrafi, nie pamięta. Bo trzeba by przedstawić "całą prawdę", a ta współczesnym Cyganom nie przynosi splendoru. Więc lepiej pozostawiać te historie w niedomówieniach, a "gadzie" znajdą w niej coś fascynującego i godnego ponadczasowych uogólnień. Tą Tajemnicę właśnie...
Andrzej Trzaskowski, 31.10.2022, 10:28, 83.8.164.120 ##

Serwis www.egorzowska.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy, które są wyłączną własnością ich autorów.

Od słowa może zacząć się wszelkie zło

Na początku było słowo. Tak, Biblia. Od słowa zaczyna się wszelkie dobro, ale i od słowa może zacząć się wszelkie ... <czytaj dalej>

Rodzą się dzieci dzięki programowi in vitro

Gorzowski program polityki zdrowotnej, pomagający w leczeniu niepłodności, realizowany jest od dwóch lat. Dzięki wsparciu z miejskiego budżetu na świat ... <czytaj dalej>

Gigantyczna afera na szczytach władzy

Publikujemy felieton Jerzego Wierchowicza. Kilka tygodni temu zjednoczona prawica przegłosowała 4 pytania referendalne, z których dwa dotyczyły kwestii nielegalnych imigrantów czyli, ... <czytaj dalej>

Jak posprzątasz, może dostaniesz książkę

Gorzów Wielkopolski po raz kolejny włącza się do akcji „Książka za worek śmieci”. 16 września odbędzie się wielkie sprzątanie terenów ... <czytaj dalej>

Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę

Peszko Henryk Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy

ul. Śląska 96, Gorzów Wlkp.
tel. 95 720 51 02
branża: Opony - serwis <czytaj dalej>

"Małyszym" Dom Kultury

ul. Małyszyńska 8, Gorzów Wlkp.
tel. 95 722 33 10
branża: Domy kultury, Kluby osiedlowe <czytaj dalej>

"Koppi"

ul. Olimpijska 8 b, Gorzów Wlkp.
tel. 95 725 09 63
branża: Okna, drzwi - akcesoria <czytaj dalej>

Będzie badanie, zabawa i tort

Konsultacje medyczne i atrakcje dla całych rodzin – to wszystko ... <czytaj dalej>

Groził, że skoczy z mostu

Policyjne doświadczenie i opanowanie sierżanta Dawida Kamyka sprawiły, że mężczyzna, ... <czytaj dalej>

Liderzy gorzowskiego biznesu

W piątek 16 września podczas gali w Filharmonii Gorzowskiej wręczono ... <czytaj dalej>

Gigantyczna afera na szczytach władzy

Publikujemy felieton Jerzego Wierchowicza. Kilka tygodni temu zjednoczona prawica przegłosowała 4 ... <czytaj dalej>

Kalendarium eventów

«	wrzesień 2023					»
P	W	Ś	C	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30

dodaj: imprezy@egorzowska.pl

Mała wielka sprawa

Hanna Kaup:

Wybór między dobrym a dobrym

Nocny Szlak Kulturalny to trudny wybór między dobrym a dobrym. Konia z rzędem temu, kto zdołałby/zdążyłby obejść ponad 40 wydarzeń, dlatego w tym roku wybrałam kilka, wciąż naiwnie marząc, że ... <czytaj dalej>

Pokaż najpiękniejsze porosty

W ramach programu edukacyjno-informacyjnego WygrajMY czyste powietrze miasto ogłasza konkurs <czytaj dalej>

Zagłosuj na zmodernizowany obiekt

Trwa głosowanie w plebiscycie internetowym konkursu Modernizacja Roku & Budowa <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl

admin ego:

Na Szlaku Białych Miasteczek

O Setenil de las Bodegas z pewnością nie można powiedzieć, ... <czytaj dalej>

admin ego:

W sercu Andaluzji

Do Antequery ściągnęły nas dolmeny. Dla megalitycznych budowli jestem gotowa ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Trzeba poznać geny raka

Rozmowa z prof. dr hab. n. med. Pawłem Blecharzem, kierownikiem ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Zadbaj o dobry sen

Według szacunków, ponad 50 proc. dorosłych na świecie nie zapewnia ... <czytaj dalej>

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Anonim_6328:

Przypomnę ostatni film i zarazem pierwszy polski który wygrał Oscara. To ida. Tylko za wątek w szpitalu gdzie chory przyznał się że siekierą z <czytaj dalej>

Anonim_2364:

Ten biuletyn to świetna sprawa. Nie mogę się co roku nadziwić, że osoby z "takimi" (bardzo ciekawymi) życiorysami mieszkają obok mnie <czytaj dalej>

Kapiszon:

Dlaczego politycy, ze swoimi dworakami nie zro ią jakiejś bijatyki na stadionach np PO przeciwko PiS i Lewicy, 3 drodze. Bilety po 50 szłyby, jak w <czytaj dalej>

Anonim_7499:

No wreszcie ekspert. Jak Tusk zdradził Polskę? <czytaj dalej>

Anonim_2383:

Czy, kiedy i gdzie pan Ryszard Bronisz ponownie wygłosi wykład. W tym czasie przebywałam poza Gorzowem i nie byłam w muzeum, a chętnie posłucha� <czytaj dalej>

eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

Twoje imię: