Gdyby świat miał się skończyć w 2012, to dopiero po tym, jak
Agnieszka Holland odbierze Oskara za swój film „W ciemnoÅ›ci”.
Prawie 20 lat dzieli nas od opowiedzianej przez
Stevena Spielberga historii niemieckiego oficera, który w czasie II wojny Å›wiatowej, narażajÄ…c swoje życie, pomagaÅ‚ Å»ydom. W 1993 roku „Lista Schindlera” zdobyÅ‚a siedem Oskarów za: najlepszy film, reżyseriÄ™, scenariusz adaptowany, zdjÄ™cia –
Janusza KamiÅ„skiego – scenografiÄ™, muzykÄ™ oraz montaż.
Prawie 20 lat trzeba byÅ‚o czekać na kolejnÄ…, kinowÄ… historiÄ™ Sprawiedliwego WÅ›ród Narodów Åšwiata, którym tym razem jest Polak z Lwowa Leopold Socha. Kanalarz, cwaniak, a nawet przestÄ™pca, katolik. To jego historiÄ™ – i garstki tych, których ukryÅ‚ w kanaÅ‚ach – opowiedziaÅ‚a Agnieszka Holland. I zrobiÅ‚a to tak, jak nikt nigdy dotÄ…d. Jej dzieÅ‚o jest wyjÄ…tkowe pod każdym wzglÄ™dem. Trudne, emocjonalne, wymagajÄ…ce od widza skupienia i ponad dwugodzinnej uwagi.
Ale historia Poldka Sochy, choć pokazuje ludzi żyjÄ…cych przez 14 miesiÄ™cy w ciemnoÅ›ci, nie dzieli ich na dobrych i zÅ‚ych, nikogo nie oczernia ani nie wybiela, nikogo nie stawia na piedestale ani pod szubienicÄ…. Pokazuje ich jako ludzi, którzy „tyle o sobie wiedzÄ…, ile ich sprawdzono”.
Za to, co Leopold Socha zrobiÅ‚ dla Å»ydów, a traktowaÅ‚ to – jak podajÄ… źródÅ‚a – by dokonać swoistej ekspiacji za przestÄ™pczÄ… przeszÅ‚ość, w 1978 roku otrzymaÅ‚ tytuÅ‚ Sprawiedliwego WÅ›ród Narodów Åšwiata. I choć rola, którÄ… odgrywa
Robert Więckiewicz, pewnie na długo wpisze się w jego aktorski życiorys, choć genialna jest
Kinga Preis jako żona Sochy, to szczególnie cenne sÄ… też pozostaÅ‚e psychologiczne portrety uwiÄ™zionych w matni II wojny Å›wiatowej. Bo tak, jak pokazaÅ‚a je Agnieszka Holland, nie zrobiÅ‚ tego nikt wczeÅ›niej.
Oni wszyscy sÄ… prawdziwi. Wszyscy chcÄ… żyć, ale – w Å›wiecie rzÄ…dzonym przez okupanta – nie wszyscy mogÄ…. SzukajÄ… wiÄ™c pomocy i za niÄ… pÅ‚acÄ…. A ponieważ temu, komu pÅ‚acÄ…, nie ufajÄ…, szukajÄ… wolnoÅ›ci na wÅ‚asnÄ… rÄ™kÄ™, nie wiedzÄ…c i nie wierzÄ…c, że w kanaÅ‚ach przetrwa tylko ten, kto je zna lepiej niż wÅ‚asnÄ… żonÄ™.
ZdradzajÄ…. Boga, który ich opuÅ›ciÅ‚ i swoich bliskich. MierzÄ… z pistoletu do odprawiajÄ…cego modÅ‚y i nie potrafiÄ… powstrzymać siÄ™ od pożądania żony bliźniego swego. WalczÄ…. O każdy z 400 spÄ™dzonych pod ziemiÄ… dni. W tej walce zabijajÄ…. Jak kobieta, która rodzi syna, a potem Socha urzÄ…dza mu „przyzwoity” pochówek, bo za późno przynosi wiadomość, że przyjmie go na wychowanie.
Film Agnieszki Holland nie pozwala na spokojny oddech. Widz jest uwiÄ™ziony w kanale razem z bohaterami i kryje siÄ™ tam przerażony w obawie przed każdym, dla kogo nagroda za znalezienie Å»yda jest jak dobra premia za dobrÄ… pracÄ™. A kiedy wychodzi na zewnÄ…trz, tak samo mruży oczy i garbi plecy. Jest przecież jednym ze skazaÅ„ców. Kiedy dociera do niego, że za życie jednych trzeba zapÅ‚acić, a pÅ‚acÄ… niewinni, wie, że w czasie wojny nie obowiÄ…zujÄ… żadne logiczne zasady. Trzeba wiÄ™c żyć chwilÄ…. Tak jak Socha.
Na osobną uwagę zasługują w filmie zdjęcia.
Joanna Dylewska – jako operatorka – otrzymaÅ‚a za nie ZÅ‚otÄ… Å»abÄ™ na festiwalu Camerimage i z pewnoÅ›ciÄ… to nie ostatnia nagroda. Jej oko kamery zachwyca. UjÄ™cia scen sÄ… wybitne. Niezapomniane wrażenie robiÄ… na przykÅ‚ad te, w których wyÅ‚aniajÄ… siÄ™ z ciemnoÅ›ci zamarÅ‚e w paraliżujÄ…cym lÄ™ku postaci Å»ydów, niczym szczury rozpoczynajÄ…ce swe Å‚owy; moment narodzin czy zdradliwego aktu seksualnego, który odbywa siÄ™ na oczach matki i córki.
MiarÄ… sukcesu filmowego sÄ… nie tylko wypeÅ‚nione po brzegi sale kinowe, ale przede wszystkim reakcja widzów. W XXI wieku wielu z nich nie wyobraża sobie seansu bez chipsów czy popcornu. Na szczęście, zaraz po rozpoczÄ™ciu oglÄ…dania „W ciemnoÅ›ci” kukurydza przestaje strzelać miÄ™dzy zÄ™bami, a w przejmujÄ…cej ciszy sÅ‚ychać tylko przerażone westchnienia lub cichy pÅ‚acz.
DzieÅ‚o Agnieszki Holland jest wybitne, bo przemyÅ›lane w każdym szczególe. Nie ma w nim nic przypadkowego i pewnie dlatego zachwyca siÄ™ nim Å›wiat. Nieco mniej Polska. Szkoda, bo bezwzglÄ™dnie trzeba je obejrzeć, by odkryć wszystkie wartoÅ›ci, które niesie. I uwierzyć, że nas też stać na Oskara.
Hanna Kaup
W ciemności: Polska-Kanada-Niemcy 2011. Reż. Agnieszka Holland. Występują: Robert Więckiewicz, Kinga Preis, Agnieszka Grochowska, Julia Kijowska, Benno Furmann, Maria Schrader, Herbert Knaup, Krzysztof Skonieczny, Marcin Bosak, Milla Bańkowicz
Obchody 900-lecia jubileuszu
W sobotę 11 maja br. w Ośnie Lubuskim odbędą się uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego.
Przygotowania do tej ...
<czytaj dalej>PrzebudujÄ… Ikara
Przetarg na przebudowę ostatniego etapu ulicy Ikara rozstrzygnięty.
Kolejna osiedlowa uliczka zostanie w pełni przebudowana. Nowa nawierzchnia ul. Ikara ułatwi codzienne ...
<czytaj dalej>Oni tu zostajÄ…
„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ...
<czytaj dalej>Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>