Gontowiec Podróżny BLOG

19 marca to w tym roku czwarta niedziela wielkopostna. W słowniku liturgicznym nosi nazwę Laetare, a kapłan może dziś włożyć różowy ornat, natomiast w słowniku potocznym jeszcze do niedawna używano nazwy Garkotłuki, inaczej półpoście, śródpoście, przełamanie postu, przebijanie postu. Zwyczajowo przypadało ono w dwadzieścia dni po Popielcu. Ponieważ nierzadko był to dzień powszedni, niepozostawiający zbyt wiele czasu na psoty i zabawy (w tym roku była to środa 15 marca), przeniesiono obchody na czwartą niedzielę wielkiego postu.

Dużo się w tym dniu działo, oj dużo. Głównie tłuczono garnki (dawniej w większości ceramiczne), przykładając się do tego w sposób szczególny. Młodzieńcy szykowali się już kilka dni wcześniej, napełniając te garnki popiołem. Roztrzaskiwali je potem na schodach lub progach domostw, a jeszcze lepiej pod nogami wybranej panny. Wczesnym rankiem malowali na biało szyby albo i całkiem zamalowywali okna, smarowali płoty słoniną lub wapnem z dodatkiem jajek. W ciągu dnia też robili psikusy: wystawiali bramy, wieszali na drzewach drzwi, wciągali na dachy domostw różne sprzęty gospodarskie (nawet wozy), zamieniali gospodarzom psy, wpuszczali wróble do domu… długo można wymieniać. W każdym razie moja wyobraźnia podpowiada, że to właśnie po garkotłukach pozostał nam zwyczaj wielkiego sprzątania przed Wielkanocą.

W przysłowiach króluje dziś Józef. Dawniej mawiano: „Przyjdzie św. Józek z pomocą, porówna dzień z nocą”. Czasami zdarza się, że równonoc wiosenna przypada dokładnie w Józefa (najbliższa taka 19.03.2048), ale dzisiaj ten święty ma zdecydowanie inne zajęcie. Przede wszystkim „zabiera zimę w wózek” i przegania silniejsze mrozy („Św. Józef kiwnie brodą, idźże zimno na dół z wodą”). Poza tym przypomina rolnikom o pracach polowych:
- „Św. Józef laską w ziemię kole, wyjeżdżajcie chłopy orać w pole”,
- „Na św. Józwa patrz byśku, gdzie bruzda!”,
- „Na św. Józef chłop wołami pochęka, a żuraw sobie pokrzęka”,
- „Na św. Józef koplina, na św. Wojciech trawina” (tak mówią na Podkarpaciu).

Rozgląda się też za bocianami:
- „Kiedy na św. Józef bociek przybędzie, to już śniegu nie będzie”,
- „Jak na św. Józef bocian przylatuje, to na skrzydłach resztki śniegu przynosi”.
- dodatkowo: „Na św. Józefa wołowa pociecha”, bowiem zgodnie z Adalbergowymi objaśnieniami ludowych porzekadeł „w dniu tym, w miejsce potraw postnych dozwolone jest spożywanie mięsa, a więc wołowiny itp.”

Przysłów z Józefem w roli głównej jest jeszcze kilkanaście (np.: „Św. Józef Oblubieniec, która panna, przypnij wieniec”), ale z racji wyśmienitych prognoz pogodowych na najbliższe dni, nas powinny zainteresować te:
- „Oblubieniec pogodny, roczek będzie dorodny”,
- „Na św. Józef pogoda, będzie w polu uroda”.
Porzekadła powinny być przygotowane na każdą aurę, więc w zanadrzu są i takie:
- „Święty Józef wiezie trawy wózek, ale czasem smuci, bo śniegiem przyrzuci”,
- „Na św. Józek czasem śniegu, czasem trawy wózek”.

Ponieważ małżonek Marii z Nazaretu był stolarzem, dziś także obchodzony jest patronalny Dzień Stolarza i z tej okazji wyszperałam kolejne dwie paremie:
- „Gdyby nie klej, nie piłowiny, nie jadłby stolarz słoniny”,
- „Co kto umie, tym się popisuje – stolarz hebluje, kowal kuje, a kiep kpi”.

Jak wiadomo, św. Józef parał się nie tylko stolarką (podłogi, drzwi, okna, meble), ale i ciesielką (konstrukcje drewniane, np. więźba dachowa, zręby budynków), cieślom jednak wyznaczono do świętowania 4. października, słusznie łącząc obchody z Dniem Dekarza.

Czwarta niedziela wielkopostna jest w tym roku trzecią niedzielą marca, a to oznacza, że obchodzimy też Międzynarodowy Dzień Inwalidów. W rocznicę pojawienia się pierwszej pisemnej informacji o Kaszubach (19.03.1238 – bulla Grzegorza IX), obchodzimy Dzień Jedności Kaszubów, a na pamiątkę założenia 19 marca 1950 r. Polskiego Związku Wędkarskiego – Dzień Wędkarza. Jako żona praktykującego moczykija, po prostu nie mogę nie umieścić dziś wędkarskiej fotki.


Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Przebudowa Spichrzowej

Ostatnie przygotowania do rozpoczęcia przebudowy ulicy Spichrzowej. Konsorcjum firm TORMEL i WUPRINŻ, przebuduje ostatni, półkilometrowy odcinek ulicy Spichrzowej. Pierwsze prace ruszą ... <czytaj dalej>

UMCS z Jazz Clubem Pod Filarami

80 lat UMCS w Lublinie z Jazz Clubem „Pod Filarami”. W dniach 14 -17 maja 2024 roku w Akademickim Centrum Kultury ... <czytaj dalej>

Remont schodów

Nowe schody na Piaskach, obok lecznicza zieleń. Rusza remont schodów przy ul. Bohaterów Westerplatte, zejście do ul. Sczanieckiej. Skarpa przy schodach ... <czytaj dalej>

Obchody 900-lecia jubileuszu

W sobotę 11 maja br. w Ośnie Lubuskim odbędą się uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego. Przygotowania do tej ... <czytaj dalej>

«	maj 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Ale pitolenie. Ani słowa o kolejce do "znachora" o bólu w krzyżu, o polityce i innych przyjemnościach wątpliwych u będących starymi l <czytaj dalej>

Starość

Widziałem ją wczoraj

Stała u drzwi werandy

Lewa ręką trzymała laskę
prawą chciała nacisnąć <czytaj dalej>

internat wybudowano dzięki pieniądzom przekazanym z rządu pisu warto podkreslić

podobnie jak szkołę muzyczną i plastyczną przy kwar <czytaj dalej>

korolewicz sie znowu udziela na forum.
jak nie zmiana miasta na bez wualkepe
to z tym lotniskiem wyimaginowanym.

komęt natomiast <czytaj dalej>

Wybuduj se pod blokiem a nie w naczynie lotnisko <czytaj dalej>