Gontowiec Podróżny BLOG

Wymyśliłam sobie, nie wiedzieć czemu, że ósmy marca powinien być piękny. Tymczasem… wyszło jak zwykle. Dwa wieki temu mawiano niezbyt pochlebnie, ale dzisiaj to się sprawdza, że „Pierwej sto godzin wyciecze, nim się niewiasta oblecze”. Nieco późniejsza wersja tego przysłowia głosiła natomiast: „Kobieta, co się stroi do południa, od południa mało warta”. Dziś nie nosimy gorsetów i tiurniur, więc takie kąśliwe porzekadła możemy odłożyć na półkę, niemniej warto je odnotować z kronikarskiego obowiązku.

Święto Kobiet to najlepszy czas, by przyjrzeć się, jak na przestrzeni wieków ewoluowały przysłowia o kobietach. Ich wertowanie okazało się bardzo interesującym studium zmieniającego się statusu kobiet. Osiemnastowieczne porzekadła mówiły wyraźnie: „Niewiasta ma być w panieńskim stanie wstydliwa, w małżeńskim poczciwa, a we wdowim stateczna”. Powinna być milczącą domatorką („Niewieście milczeć (siedzieć doma) przystoi”) zajmującą się rękodziełem („Niewieścia rzecz kądziel”) i całkowicie poddaną woli męża („Niewieście rządzić nie przystoi”). Musiały być jednak wyjątki od tego schematu, ponieważ znalazłam i taką rymowankę: „Mówią: nie taka sromota, gdy mąż sam przez się błądzi, jako gdy niewiasta mężem swoim rządzi”.

Już wtedy jednak uważano, że kobiety to istoty nie do końca odgadnione:

• „U niewiasty między „tak” a „nie” nawet włosa nie przewleczesz”,
• „Niewiasta, ogień i morze – to chodzi w jednej sforze”,
• „Nie ma ziela na babskie wesela, nie ma rutki na babskie smutki”,
• „Nie wierzcie żadnej niewieście, choćby miała lat i dwieście”,
• „Ani na wsi, ani w mieście nie trzeba wierzyć niewieście”.

Z porzekadłami o plotkarstwie i gadulstwie kłócić się nie zamierzam, chociaż to wcale nie od płci zależy i osobiście znam co najmniej kilku złotoustych panów. Palcem wskazywać nie będę, a przysłowia cytuję, bo brzmią zabawnie:

• „Niewiasta każda wielomówna”,
• „Cud nad cudami: niegadatliwa między niewiastami”,
• „Dwie niewieście, jarmark w mieście”.

Zastanawiające jest tylko to, że kobietom przypisuje się rozświergotanie, rozszczebiotanie, roztrajkotanie, a facet jeżeli już, to od razu mocny w gębie, rozdyskutowany, mowny.

Przysłowiową damską intuicję natomiast dziś określa się stwierdzeniem „Kobieta ma o jedno oko więcej niż mężczyzna”. Dawniej mawiano „Możesz mówić zawsze śmiele, że niewiasta chytre ziele”. A w ogóle czegokolwiek by o płci pięknej nie powiedzieć, to przecież „Z kobietami wielka bieda, lecz bez kobiet żyć się nie da”, bowiem chociaż „Z babą jest źle, to bez baby jeszcze gorzej”.

Warto wiedzieć, że gromadzeniem i opracowywaniem wszelkich przysłów zajmuje się paremiografia, a za pierwszy zbiór polskich porzekadeł uważane są wydane w 1618 r. „Przypowieści polskie” (Proverbiorum polonicorum) Salomona Rytwińskiego znanego także jako Rysinius Sarmata, Pantherus, Leucorussus. Rysinus zebrał ich 1800. Jego następcą był współczesny mu Knapius, czyli Grzegorz Knapski (1564-1638), jezuita, który zgromadził już kilkanaście tysięcy przysłów i w porządku alfabetycznym w słowniku zatytułowanym „Adagia Polonica, Przysłowia polskie wybrane, zdania moralne i powiedzenia dowcipne, przyzwoite, po łacinie i grecku odtworzone, którym, zwłaszcza ciemniejszym, przydano światła i wyjaśnienia z różnych pisarzy i w ogóle zaprawiono je różnorodnemi wiadomościami naukowemi”. Wymienione w tytule słówko „przyzwoite” jest w tym przypadku ważne, ponieważ Knapski zarzucał swojemu poprzednikowi spisywanie przysłów, jakie dziś nazwalibyśmy nieobyczajnymi. Nie przeszkadzało mu to jednak korzystać z tego wydawnictwa garściami.

Co do dzisiejszego zdjęcia, to kompletnie nie pamiętam, gdzie sfotografowałam tę barwną damę. Wiem tylko, że siedziała na kontuarze w jakiejś sympatycznej knajpce.


Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Przebudowa Spichrzowej

Ostatnie przygotowania do rozpoczęcia przebudowy ulicy Spichrzowej. Konsorcjum firm TORMEL i WUPRINŻ, przebuduje ostatni, półkilometrowy odcinek ulicy Spichrzowej. Pierwsze prace ruszą ... <czytaj dalej>

UMCS z Jazz Clubem Pod Filarami

80 lat UMCS w Lublinie z Jazz Clubem „Pod Filarami”. W dniach 14 -17 maja 2024 roku w Akademickim Centrum Kultury ... <czytaj dalej>

Remont schodów

Nowe schody na Piaskach, obok lecznicza zieleń. Rusza remont schodów przy ul. Bohaterów Westerplatte, zejście do ul. Sczanieckiej. Skarpa przy schodach ... <czytaj dalej>

Obchody 900-lecia jubileuszu

W sobotę 11 maja br. w Ośnie Lubuskim odbędą się uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego. Przygotowania do tej ... <czytaj dalej>

«	maj 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Ale pitolenie. Ani słowa o kolejce do "znachora" o bólu w krzyżu, o polityce i innych przyjemnościach wątpliwych u będących starymi l <czytaj dalej>

Starość

Widziałem ją wczoraj

Stała u drzwi werandy

Lewa ręką trzymała laskę
prawą chciała nacisnąć <czytaj dalej>

internat wybudowano dzięki pieniądzom przekazanym z rządu pisu warto podkreslić

podobnie jak szkołę muzyczną i plastyczną przy kwar <czytaj dalej>

korolewicz sie znowu udziela na forum.
jak nie zmiana miasta na bez wualkepe
to z tym lotniskiem wyimaginowanym.

komęt natomiast <czytaj dalej>

Wybuduj se pod blokiem a nie w naczynie lotnisko <czytaj dalej>