Rozmowa z dr n. med. Anną Dańską-Bidzińską z II Kliniki Położnictwa i Ginekologii, Oddziału Ginekologii Onkologicznej Szpitala Klinicznego WUM im. księżnej Anny Mazowieckiej w Warszawie.

Gdzie rozwija siÄ™ rak trzonu macicy?
- W endometrium, czyli w bÅ‚onie Å›luzowej, która naturalnie wyÅ›ciela jamÄ™ macicy. Jest wrażliwa na estrogeny oraz progesteron. Może ona mieć różnÄ… grubość w zależnoÅ›ci od wieku kobiety, jak i fazy cyklu menstruacyjnego. Ten rodzaj nowotworu jest charakterystyczny dla wieku okoÅ‚omenopauzalnego i pomenopauzalnego. W 5 procentach dotyczy kobiet mÅ‚odych. Zazwyczaj pochodzÄ… one z rodzin obarczonych mutacjami genetycznymi, w których predyspozycje do zachorowania sÄ… wiÄ™ksze (zespóÅ‚ Lynch II – gruczolakoraki różnych narzÄ…dów, zespóÅ‚ Cowdena).

Ile kobiet w Polsce choruje na raka trzonu macicy?
Ostatnie dane (2019) wskazujÄ… na ponad 6000 zachorowaÅ„ na raka trzonu macicy rocznie. W porównaniu z rokiem 1999 widoczny jest prawie dwukrotny wzrost liczby zachorowaÅ„ oraz jednoczeÅ›nie Å›miertelnoÅ›ci. Wyraźny wzrost Å›miertelnoÅ›ci nastÄ…piÅ‚ zwÅ‚aszcza w ostatnich 10 latach. W porównaniu z innymi krajami jest to szczególnie widoczne w grupie chorych powyżej 65. roku życia.

Dlaczego coraz więcej Polek choruje i umiera z tego powodu?
- PrzyczynÄ… rosnÄ…cej zachorowalnoÅ›ci sÄ… zmiany cywilizacyjne prowadzÄ…ce do siedzÄ…cego trybu życia, nieprawidÅ‚owej diety, co wiąże siÄ™ z otyÅ‚oÅ›ciÄ…, która podwyższa ryzyko zachorowania na ten nowotwór 2.5 razy. WÅ›ród innych czynników ryzyka warto wspomnieć o cukrzycy, której liczba nowych przypadków stale wzrasta. Podwyższony poziom glukozy zmienia zarówno stężenie, jak i dziaÅ‚anie estrogenów, które stymulujÄ… bÅ‚onÄ™ Å›luzowÄ… trzonu macicy. Wiele czynników ryzyka czÄ™sto wystÄ™puje u kobiet z krajów wysoko rozwiniÄ™tych, co tÅ‚umaczy dominujÄ…cÄ… pozycjÄ™ tego nowotworu.
WpÅ‚yw na wzrastajÄ…cÄ… liczbÄ™ zgonów w Polsce, w grupie chorych powyżej 65 roku może mieć leczenie w oÅ›rodkach maÅ‚o wyspecjalizowanych, niemajÄ…cych doÅ›wiadczenia w leczeniu tego nowotworu. Brakuje wtedy czÄ™sto diagnostyki obrazowej, nie ma dostÄ™pnoÅ›ci do niezbÄ™dnej obecnie diagnostyki molekularnej. PrzyczynÄ… może być również rzadziej ostatnio stosowana radioterapia, a także schorzenia wspóÅ‚istniejÄ…ce. Ważne jest i to, że okoÅ‚o 20 procent przypadków stanowiÄ… pacjentki z zaawansowanymi postaciami raka, gdzie odsetek nawrotów choroby i niepowodzeÅ„ leczenia jest wyższy, co wpÅ‚ywa na Å›miertelność.

Jakie objawy powinny zaniepokoić kobiety?
- W okresie okoÅ‚omenopauzalnym – obfite krwawienie, a po menopauzie – krwawienie lub plamienie. Ponad 75 procent przypadków raka trzonu macicy jest rozpoznawanych w I stopniu zaawansowania. Ponad 90 procent tych pacjentek może przeżyć 5 lat. W trzecim stopniu zaawansowania można jeszcze zaproponować pacjentce kilka metod leczenia, a nawet wyleczyć jÄ… na pewien czas. Natomiast w czwartym, najbardziej zaawansowanym stopniu, szczególnie w sytuacji przerzutów odlegÅ‚ych, trudno osiÄ…gnąć trwaÅ‚e i peÅ‚ne wyleczenie, a przeżycie 5 lat dotyczy kilkunastu procent chorych. Najważniejsza jest wiÄ™c diagnostyka. Bez dobrej diagnostyki histopatologicznej, genetycznej i molekularnej nie ma dobrego leczenia onkologicznego.

Jak leczy się raka błony śluzowej trzonu macicy?
- Istnieje wiele metod leczenia. Mamy leczenie chirurgiczne (usuniÄ™cie macicy z przydatkami i wÄ™zÅ‚ami chÅ‚onnymi), radioterapiÄ™ (w tym teleradioterapiÄ™, czyli napromienianie ze źródeÅ‚ zewnÄ™trznych, jak i brachyterapiÄ™ – napromienianie kontaktowe czy Å›ródtkankowe), a także chemioterapiÄ™ i hormonoterapiÄ™. NajnowoczeÅ›niejszÄ… metodÄ… jest immunoterapia. Warto podkreÅ›lić, iż obecnie metodÄ… leczenia operacyjnego jest chirurgia maÅ‚oinwazyjna, czyli operacje laparoskopowe. SÄ… również oÅ›rodki dysponujÄ…ce sprzÄ™tem do chirurgii robotowej.

Kiedy należy zacząć dokładną diagnostykę?
- Na etapie wczesnego rozpoznania. Pacjentka, która zgÅ‚asza siÄ™ do lekarza z powodu nieprawidÅ‚owych krwawieÅ„, jest najczęściej kierowana na histeroskopiÄ™ (wprowadzenie kamery do jamy macicy w celu oceny jej stanu, i nastÄ™pnie pobrania materiaÅ‚u). MateriaÅ‚ z jamy macicy poddawany jest badaniu histopatologicznemu. Drugim momentem, w którym można przeprowadzić dokÅ‚adnÄ… diagnostykÄ™, jest ocena materiaÅ‚u pooperacyjnego. Obecnie istotnym elementem diagnostyki sÄ… nie tylko badania immunohistochemiczne, w których ocenia siÄ™ ekspresjÄ™ biaÅ‚ek, ale również badania molekularne i genetyczne. Można je wykonać zarówno na etapie oceny materiaÅ‚u z zabiegu diagnostycznego, jak i operacyjnego po chirurgicznym leczeniu rozpoznanego nowotworu. Wyniki tych badaÅ„ dajÄ… informacje nie tylko o wskazaniach do leczenia uzupeÅ‚niajÄ…cego, ale również potencjalnej odpowiedzi na nowoczesne terapie. Im wczeÅ›niej mamy informacjÄ™ o tym, czy pacjentka może być leczona za pomocÄ… np. immunoterapii, tym lepiej.

Dlaczego immunoterapia jest tak cenna?
- Immunoterapia stanowi przeÅ‚om w leczeniu onkologicznym. W przeciwieÅ„stwie do chemioterapii, dziaÅ‚anie immunoterapii nie polega na niszczeniu komórki nowotworowej, tylko na aktywacji ukÅ‚adu immunologicznego, który na nowo rozpoznaje komórkÄ™ nowotworowÄ… jako obcÄ… i pobudza kaskadÄ™ zjawisk powodujÄ…cych jej zniszczenie. Na Å›wiecie i w Europie zostaÅ‚y zarejestrowane leki z grupy immunoterapii, np. dostarlimab – inhibitor programowanej Å›mierci komórki, który jest niezwykle skuteczny w okreÅ›lonym typie raka trzonu macicy.

W czym wyraża się skuteczność tego leku?
- W tym, że w nawrotowym raku trzonu macicy, w przypadku progresji po chemioterapii, daje 44-procentowy odsetek odpowiedzi w postaci częściowej lub caÅ‚kowitej remisji. Dodatkowo, u 12 procent kobiet odnotowujemy stabilizacjÄ™ choroby, co w przypadku choroby nawrotowej również oznacza sukces. Co wiÄ™cej, odpowiedź na leczenie jest dÅ‚ugotrwaÅ‚a. W badaniach stwierdzono bowiem, iż prawdopodobieÅ„stwo otrzymania odpowiedzi po 2 latach obserwacji wynosi prawie 84 procent. SÄ… to wiÄ™c znakomite wyniki. Lek ten charakteryzuje siÄ™ też bardzo dobrÄ… tolerancjÄ…. MogÄ… siÄ™ pojawiać immunologiczne zaburzenia niektórych narzÄ…dów (najczęściej tarczycy, wÄ…troby, nadnerczy), ale dziaÅ‚aÅ„ niepożądanych jest niewiele. Tylko u 3 procent pacjentek w badaniu klinicznym trzeba byÅ‚o zaprzestać leczenia.

Jaki jest dostęp do tego leku w Polsce?
- Lek ten nie jest jeszcze refundowany. Mamy nadziejÄ™, że wkrótce bÄ™dzie, w ramach programu lekowego. Obecnie w przypadku choroby nawrotowej istnieje możliwość wystÄ…pienia o leczenie dostarlimabem w ramach tzw. ratunkowego dostÄ™pu do technologii lekowych (RDTL).
Terapia ta jest możliwa u tych pacjentek, u których stwierdzono nieprawidÅ‚owy mechanizm naprawy niesparowanych zasad (dMMR). W tej grupie chorych odsetek odpowiedzi na dostarlimab jest bowiem najwyższy. Dlatego tak ważne jest, żeby diagnostyka molekularna pojawiÅ‚a siÄ™ już od poczÄ…tku, na etapie diagnostyki histopatologicznej.

Czym sÄ… testy dMMR?
- SÄ… to testy, które oceniajÄ…, czy w danym raku trzonu macicy istnieje zaburzony mechanizm naprawy DNA w postaci tzw. mechanizmu naprawy niesparowanych zasad. Pacjentki, u których stwierdza siÄ™ ten mechanizm, gorzej rokujÄ…, majÄ… wyższy odsetek nawrotów. Stwierdzamy go w 30 procentach raków trzonu macicy. U tych chorych maÅ‚o skuteczna jest chemioterapia, ale sÄ… one bardzo dobrymi kandydatkami do zastosowania immunoterapii.
Testy dMMR można wykonać zarówno w badaniu histopatologicznym, jak i w badaniach genetycznych, które pozwalajÄ… wyodrÄ™bnić 4 podtypy molekularne. Jeden z nich cechuje siÄ™ zaburzonym mechanizmem naprawy niesparowanych zasad i to wÅ‚aÅ›nie sÄ… raki dMMR.
NFZ refunduje badania genetyczne w ramach tzw. świadczeń odrębnie kontraktowanych.

Czy wznowę raka trzonu macicy można wyleczyć?
- Nawrót choroby jest niewyleczalny. Każda forma jego leczenia jest wiÄ™c leczeniem paliatywnym. Naszym zadaniem jest jednak takie prowadzenie pacjentki, żeby w miarÄ™ możliwoÅ›ci przeksztaÅ‚cić chorobÄ™ nawrotowÄ… w chorobÄ™ przewlekÅ‚Ä…. Aby prowadzić chore przez wiele lat, oczywiÅ›cie z okresowym leczeniem, musimy dysponować bardzo dokÅ‚adnÄ… diagnostykÄ… obrazowÄ…, a przede wszystkim histopatologiczno-molekularno-genetycznÄ… na samym poczÄ…tku leczenia, bo tylko wtedy można precyzyjnie zakwalifikować chorÄ… do poszczególnych terapii, oraz stosować odpowiednie metody w odpowiednich sekwencjach. Nawrót choroby nie zawsze wiÄ™c jest natychmiast wyrokiem.

Jaka jest profilaktyka raka trzonu macicy?
- Nie mamy żadnej metody skriningowej. Cytologia nie wykrywa raka trzonu macicy, bo dotyczy innego nowotworu (raka szyjki macicy). Kobiety powinny wiÄ™c przede wszystkim regularnie odwiedzać ginekologa – chociaż raz na rok, póÅ‚tora, a przynajmniej raz na 2 lata. Po menopauzie można oceniać grubość endometrium i jego echogenność podczas badania ultrasonograficznego. U pacjentek, które jeszcze nie majÄ… patologicznych krwawieÅ„, widać już w USG transvaginalnym pogrubienie bÅ‚ony Å›luzowej trzonu macicy. U pacjentek, które nie stosujÄ… hormonalnej terapii zastÄ™pczej (HTZ) graniczna wartość gruboÅ›ci endometrium wynosi 5 milimetrów, natomiast u tych, które stosujÄ… HTZ – okoÅ‚o 8 milimetrów. Warto wspomnieć, iż rak trzonu macicy może siÄ™ również rozwijać w cienkim, 2-4–milimetrowym endometrium, co daje objawy w postaci nieprawidÅ‚owych krwawieÅ„. Wtedy – jak zawsze – należy jak najszybciej rozpocząć diagnostykÄ™.

Dziękujemy za rozmowę.

Autoryzowany wywiad prasowy przygotowany przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia w zwiÄ…zku z prelekcjÄ… dr n. med. Anny DaÅ„skiej-BidziÅ„skiej w trakcie XXI Ogólnopolskiej Konferencji „Polka w Europie”, zorganizowanej pod hasÅ‚em „Nauki medyczne w poszukiwaniu skutecznych terapii. Zdrowie po pandemii SARS-CoV-2”. Listopad 2022.
foto pixabay

Dodaj komentarz:

Oni tu zostajÄ…

„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powoÅ‚aniowa odbÄ™dzie siÄ™ w sobotÄ™ w sobotÄ™ 27 kwietnia. WyjÅ›cie pielgrzymki na trasÄ™ z Paradyża do Rokitna nastÄ…pi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

NieczÄ™sto zdarza siÄ™, aby tradycyjnie Å›piewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeÅ„ na lat „dwieÅ›cie”. Tak wÅ‚aÅ›nie ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ... <czytaj dalej>

«	kwiecieÅ„ 2024					»
P	W	Åš	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

PiÄ™kna muzyka byÅ‚a w spektaklu. Cudownie zaÅ›piewana piosenka finaÅ‚owa. <czytaj dalej>

108tys
I durna dajÄ…ca efekt odwrotny kampania <czytaj dalej>

Dobrze! Bo wiele dobrych koncertów w tym sezonie.
Również w Sali Kameralnej. Także autorskie, naszych filharmoników. Wczoraj np. wystÄ™p dwà <czytaj dalej>

Jest tak bo zdurnieliÅ›my..... <czytaj dalej>

Tę kwestię reguluje kościół katolicki
Nauczy się by wybierać dobro.

Ale feministkom temat jest obcy i stÄ…d lewica czyli opieku <czytaj dalej>