24 maja. Po wczorajszej podróży w poprzek kraju, mam lenia, chociaż to nie ja siedziaÅ‚am za kóÅ‚kiem. Deszczowa muzyka wystukiwana na parapetach również nie dziaÅ‚a motywujÄ…co. Åšpi siÄ™ wtedy o wiele, wiele lepiej, dlatego wpis dzisiaj z lekkim poÅ›lizgiem na kaÅ‚użach.

Ziemia pragnie opadów, jak kania dżdżu. ZastanawialiÅ›cie siÄ™ kiedyÅ› o co chodzi z tÄ… kaniÄ…? WydawaÅ‚oby siÄ™, że frazeologizm najbardziej pasuje do grzyba o tej nazwie, bowiem kiedy dÅ‚ugo nie ma deszczu, darów lasu jest jak na lekarstwo, tymczasem paremiolodzy (specjaliÅ›ci od przysÅ‚ów) uważajÄ…, że to tylko wspóÅ‚czesny punkt widzenia. Dawniej porzekadÅ‚o kierowane byÅ‚o do ptaków. Uważano, że kanie pojawiajÄ… siÄ™ przed deszczem i kwilÄ…c – domagajÄ… siÄ™ picia.

A poza tym „Deszcz majowy – czyste zÅ‚oto! Gburze, pospiesz siÄ™ z robotÄ…”. I tutaj sÅ‚owo „gbur” wcale nie oznacza czÅ‚owieka nieokrzesanego, zachowujÄ…cego siÄ™ bardzo niegrzecznie, po prostacku, bo takiego znaczenia nabraÅ‚o ono dopiero w XIX w. WczeÅ›niej okreÅ›lano nim zamożnego gospodarza, posiadajÄ…cego spory kawaÅ‚ek wÅ‚asnej ziemi, czyli gburstwo, w którym zatrudniaÅ‚ osadzonych na niej zagrodników (chÅ‚opów z wÅ‚asnym domem i niewielkim kawaÅ‚kiem ziemi) i komorników (nie posiadajÄ…cych ani domu, ani ziemi, żyjÄ…cych kÄ…tem u innych chÅ‚opów i utrzymujÄ…cych siÄ™ z pracy najemnej). Gburem byÅ‚ wiÄ™c bogaty chÅ‚op w Prusach Książęcych, Prusach KróÅ‚ewskich oraz na Kaszubach. SÅ‚owo to nadal funkcjonuje jako okreÅ›lenie rolnika, ale tylko w jÄ™zyku kaszubskim.

24 maja to także Europejski DzieÅ„ Parków Narodowych, obchodzony w rocznicÄ™ utworzenia pierwszego parku narodowego w Europie. Jest nim powoÅ‚any 24 maja 1909 r. szwedzki Park Narodowy Sarek. Warto wiedzieć, że pierwszym na Å›wiecie byÅ‚ powoÅ‚any 1 marca 1872 r. Yellowstone National Park.

Takich obszarów „wyróżniajÄ…cych siÄ™ szczególnymi wartoÅ›ciami przyrodniczymi, naukowymi, spoÅ‚ecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1.000 ha, na których ochronie podlega caÅ‚a przyroda oraz walory krajobrazowe” mamy w Polsce 23. OdwiedziliÅ›my wszystkie i to wielokrotnie. Każdy z nich piÄ™kny, ale najbliższy naszym sercom jest najmÅ‚odszy, zaÅ‚ożony 01 lipca 2001 r. Park Narodowy „UjÅ›cie Warty”. Mieszkamy żabi skok od niego i dlatego wÅ‚aÅ›nie jego zdjÄ™cie firmuje dzisiejszy wpis.

Tekst i foto Maria Gonta