- Potrafimy siÄ™ zorganizować. To nie jest Dziki Zachód. Mamy rok na zrobienie wszystkich badaÅ„. W tym czasie przygotujemy konkretne projekty – zadeklarowaÅ‚a marszaÅ‚ek
Elżbieta Anna Polak.
W Å›rodÄ™, 5 kwietnia 2023 r. w Przystani nad OdrÄ… w Cigacicach w gminie Sulechów, przedstawiciele piÄ™ciu nadodrzaÅ„skich województw podpisali „Memorandum o porozumieniu ws. ochrony i odbudowy ekosystemu rzeki Odry”.
Wszystkie ręce na pokład!
- Wszystkie rÄ™ce na pokÅ‚ad! – wezwaÅ‚a marszaÅ‚ek województwa lubuskiego Elżbieta Anna Polak. - My, marszaÅ‚kowie czterech nadodrzaÅ„skich regionów, 22 sierpnia 2022 r. podpisaliÅ›my porozumienie o wspóÅ‚pracy na rzecz rzetelnej diagnozy tego, co wydarzyÅ‚o siÄ™ w Odrze i na rzecz rewitalizacji caÅ‚ego ekosystemu Odry.
- Prowadzimy te prace – podkreÅ›liÅ‚a marszaÅ‚ek Polak. - ZaprosiliÅ›my do naszego zespoÅ‚u przede wszystkim ekspertów: naukowców, ekologów, organizacje pozarzÄ…dowe i przedsiÄ™biorców, którzy prowadzÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… zwiÄ…zanÄ… z OdrÄ…. PowstaÅ‚y trzy zespoÅ‚y: zadaniem pierwszego jest wykonanie rzetelnej diagnozy caÅ‚ego ekosystemu i przygotowaniem monitoringu, drugi zespóÅ‚ pracuje nad przygotowaniem strategii rewitalizacji, odbudowy tego, co zostaÅ‚o w tej strasznej katastrofie zniszczone. Trzeci zespóÅ‚, też bardzo ważny, zajmuje siÄ™ administracjÄ… i finansami. Jego zadaniem jest sfinansowanie badaÅ„, które prowadzimy.
Samorządy już finansują badania
- Każdy z naszych regionów, w ramach wÅ‚asnych budżetów samorzÄ…dowych przeznaczyÅ‚ już Å›rodki finansowe na badania, które realizujÄ… nasze uczelnie – powiedziaÅ‚a lubuska marszaÅ‚ek. - Dzisiaj podpiszemy porozumienie z uczelniami wszystkich piÄ™ciu województw i ustalimy harmonogram kolejnych dziaÅ‚aÅ„.
- ChciaÅ‚bym bardzo serdecznie podziÄ™kować naukowcom z naszych uniwersytetów, które prowadzÄ… dziaÅ‚ania wzdÅ‚uż caÅ‚ej Odry – oÅ›wiadczyÅ‚ marszaÅ‚ek województwa zachodniopomorskiego
Olgierd Geblewicz. - ChcÄ™ jasno zadeklarować, że bÄ™dziemy starali siÄ™ wspierać paÅ„stwa potencjaÅ‚ i wykorzystywać paÅ„stwa wiedzÄ™, żeby caÅ‚y czas podnosić temat odrzaÅ„ski. To, co nas najbardziej niepokoi, to to, żeby nie doszÅ‚o do powtórki tego, co mieliÅ›my w sierpniu ubiegÅ‚ego roku. Po drugie – chcemy pomagać rzece albo przynajmniej nie przeszkadzać w odbudowie jej ekosystemu. To nasz gÅ‚ówny cel, również gÅ‚ówny cel porozumienia.
Temat odrzański nie zostanie zapomniany!
- ChciaÅ‚bym podziÄ™kować koleżankom i kolegom samorzÄ…dowcom, którzy przybyli tu po to, żeby podpisać kolejne memorandum w sprawie wspierania naszych uczelni. Bez naszej wspóÅ‚pracy temat odrzaÅ„ski zostanie albo zapomniany, albo przespany. ChcÄ™ podziÄ™kować jeszcze jednemu Å›rodowisku – wolontariuszom, zarówno tym, którzy w czasie tych czarnych dni w sierpniu ubiegÅ‚ego roku spÄ™dzali caÅ‚e godziny nad OdrÄ… albo na Odrze, jak i tym, którzy caÅ‚y czas podnoszÄ… alarm – dodaÅ‚ marszaÅ‚ek Geblewicz.
- Nie chciaÅ‚bym być czarnowidzem, natomiast rzÄ…dowy raport, z którym miaÅ‚em okazjÄ™ siÄ™ zapoznać, w mojej ocenie nie napawa optymizmem. Wnioski z niego pÅ‚ynÄ…ce sÄ… bardzo rozmyte i starajÄ… siÄ™ przerzucać odpowiedzialność na system Å›cieków komunalnych, podczas gdy inne źródÅ‚a naukowe – zarówno polskie, jak i niemieckie i europejskie – wskazujÄ… na dziaÅ‚alność czÅ‚owieka w sferze przemysÅ‚owej, a nie komunalnej - powiedziaÅ‚ marszaÅ‚ek województwa zachodniopomorskiego. - Druga rzecz, która nas niepokoi - nadal nie wprowadzono żadnych rozwiÄ…zaÅ„ dotyczÄ…cych zarzÄ…dzania rzekÄ… jako takÄ…. Okazuje siÄ™, że w Polsce mamy tak rozregulowany system zarzÄ…dzania korzystaniem z rzek, że brak odpowiedzialnoÅ›ci doprowadziÅ‚ do katastrofy. Nie wprowadzono żadnych dziaÅ‚aÅ„, które miaÅ‚yby ten stan polepszyć. Dlatego przed zbliżajÄ…cym siÄ™ sezonem, przy wciąż podwyższonym zasoleniu Odry, musimy liczyć siÄ™ z powtórkÄ… katastrofy. Chyba nam wszystkim bardzo zależy, żeby do tego typu katastrofy nie doszÅ‚o.
- Dlatego dziÅ› ponownie podejmujemy ten temat i apelujemy o pilne wdrożenie wszystkich dziaÅ‚aÅ„, które miaÅ‚y być podjÄ™te natychmiast po katastrofie – dodaÅ‚ marszaÅ‚ek Geblewicz. - Dlatego dzisiaj podpisujemy memorandum o wspóÅ‚pracy. Mam nadziejÄ™, że ta wspóÅ‚praca to bÄ™dzie pozytywny oddolny nacisk, abyÅ›my zabezpieczyli OdrÄ™ na kolejne lata. DziÄ™kujÄ™ serdecznie pani marszaÅ‚ek Polak za goÅ›cinÄ™. Å»yjemy wiosennÄ… nadziejÄ…, że czarny scenariusz nie nadejdzie.
Regiony już wspóÅ‚pracujÄ…
- CieszÄ™ siÄ™, że dzisiaj możemy siÄ™ zjednoczyć jako regiony nadodrzaÅ„skie w tym, żeby bronić Odry - oÅ›wiadczyÅ‚a wicemarszaÅ‚ek województwa Å›lÄ…skiego
Anna Jedynak. - Rzeka nie powinna być przedmiotem polityki. To naukowcy, eksperci, powinni nam powiedzieć i wskazać, jakie powinniÅ›my wyciÄ…gnąć wnioski, czego siÄ™ nauczyć, bo ta odpowiedzialność jest niezwykle ważna. DziÄ™kujÄ™ marszaÅ‚kom i zespoÅ‚owi, który już pracuje. Możemy liczyć na to, że wspólnie wszystkie regiony mogÄ… wspóÅ‚pracować i że sobie pomożemy. Tego wszystkim życzÄ™, także w tym czasie przedÅ›wiÄ…tecznym.
Żeby ponownie nie doszło do tragedii
- Po katastrofie czy w jej trakcie każdy z naszych regionów podejmowaÅ‚ dziaÅ‚ania, żeby zmniejszyć jej skutki. StÄ…d też bardzo dobry pomysÅ‚, by poÅ‚Ä…czyć siÅ‚y, bo wtedy i siÅ‚a rażenia, i potencjaÅ‚ naukowy naszych regionów jest zdecydowanie wiÄ™kszy – podkreÅ›liÅ‚ marszaÅ‚ek województwa dolnoÅ›lÄ…skiego
Cezary Przybylski. - Obejmujemy badaniem praktycznie caÅ‚Ä… OdrÄ™, nie tylko jej fragmenty przebiegajÄ…ce przez konkretne województwa. Po pierwsze – ważne sÄ… przyczyny, po drugie – diagnoza i to, co z niej wyniknie. GÅ‚ównÄ… naszÄ… troskÄ… jest to, by do tej tragedii ponownie nie doszÅ‚o.
- ChciaÅ‚em podziÄ™kować pani marszaÅ‚ek Polak za zorganizowanie spotkania. Uczelnie bardzo chÄ™tnie siÄ™ wÅ‚Ä…czyÅ‚y. Jest to kwestia potencjaÅ‚u, ale również niezależnych ekspertyz i utrzymywania staÅ‚ej presji na to, żeby bardzo poważnie zająć siÄ™ OdrÄ…. MyÅ›lÄ™, że to nie tylko kwestia Odry, ale również dorzeczy i tym także, po zdiagnozowaniu samej Odry, powinniÅ›my siÄ™ zająć – dodaÅ‚ marszaÅ‚ek Przybylski.
- Dzisiaj wspólnie pięć samorzÄ…dów wykonuje jeden krok, może nie duży, ale bardzo istotny jeÅ›li chodzi o Å›rodowisko, o OdrÄ™, o wszystko to, co jest dla nas ważne – powiedziaÅ‚ czÅ‚onek zarzÄ…du województwa opolskiego
Antoni Konopka. - Rok 2018 byÅ‚ ważny z tego wzglÄ™du, że jako marszaÅ‚kowie, samorzÄ…dy utraciliÅ›my kompetencje w zakresie gospodarki wodami, bezpieczeÅ„stwa przeciwpowodziowego i zadaÅ„ w obszarze wód. BÅ‚Ä™dem byÅ‚oby stwierdzenie, że to byÅ‚o przyczynÄ… tego, co siÄ™ staÅ‚o w ubiegÅ‚ym roku na Odrze, ale jednÄ… z przyczyn jest brak samorzÄ…dów w tym zakresie.
Rzeka nie zna granic i jest apolityczna
- Wbrew pozorom rzeki i naukowcy majÄ… ze sobÄ… wiele wspólnego, a mianowicie nie znamy granic i nie zajmujemy siÄ™ politykÄ… – oÅ›wiadczyÅ‚ na wstÄ™pie kierujÄ…cy zespoÅ‚em eksperckim dr hab.
Krzysztof LejcuÅ› z Uniwersytetu Przyrodniczego we WrocÅ‚awiu. – To, co siÄ™ wydarzyÅ‚o w zeszÅ‚ym roku na Odrze, to sytuacja niespotykana i bardzo znamienna w swoich skutkach. Dlatego już w trakcie tej katastrofy przystÄ…piliÅ›my do opracowywania planu odbudowy caÅ‚ego ekosystemu.
Dr Krzysztof LejcuÅ› przekazaÅ‚, że powstaÅ‚ ramowy program, zakÅ‚adajÄ…cy dÅ‚ugi, bo aż 10-letni program odbudowy ekosytemu i jego monitoringu, podzielony na kilka części, z których najważniejsze to:
-
sprawdzenie, w jakim stanie znajduje się aktualnie Odra po tym, co się wydarzyło w zeszłym roku;
-
zaplanowanie dziaÅ‚aÅ„ naprawczych i takich dziaÅ‚aÅ„, które przygotowaÅ‚yby nas do skutecznego dziaÅ‚ania, gdyby podobna sytuacja siÄ™ wydarzyÅ‚a;
-
wprowadzenie działań naprawczych;
-
wprowadzenie kilkuletniego planu monitoringu i ewentualnego uzupełniania działań.
- Mamy nadziejÄ™ jako zespóÅ‚ naukowców, funkcjonujÄ…cych na uczelniach poÅ‚ożonych wzdÅ‚uż Odry, że teraz, na wiosnÄ™, bÄ™dziemy mogli rozpocząć kompleksowe, ujednolicone i zgrane w czasie, w metodyce, badania – powiedziaÅ‚ dr Krzysztof LejcuÅ›. - Badania nie prowadzone fragmentarycznie, ale na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci Odry w Polsce, również w porozumieniu z naszymi kolegami z Niemiec.
Zasolenie w Odrze jest nadal ponadnormatywne
- W tej chwili dysponujemy niewielkim zakresem badaÅ„ jeżeli chodzi o dolny odcinek Odry w województwie zachodniopomorskim – ten najtrudniejszy, gdzie ogromnÄ… rolÄ™ odgrywa hydrologia wody - zaznaczyÅ‚a prof.
Hanna Siwek z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. – Dysponujemy badaniami prowadzonymi przez Uniwersytet SzczeciÅ„ski, które wskazujÄ…, że zasolenie w Odrze jest nadal ponadnormatywne.
- W tej chwili rozpoczyna siÄ™ lato hydrologiczne i dopiero teraz zobaczymy efekt tego, co siÄ™ wydarzyÅ‚o w zeszÅ‚ym roku – dodaÅ‚a prof. Siwek. - I tutaj naszym zadaniem jest nie tylko monitoring, ale też przygotowanie procedur, które pozwolÄ… na zareagowanie, gdyby coÅ› takiego siÄ™ znowu powtórzyÅ‚o. Chodzi mi gÅ‚ównie o odcinek dolnej Odry, gdzie sytuacja troficzna jest bardzo zÅ‚a. Gdzie do Å›niÄ™cia ryb dochodziÅ‚o gÅ‚ównie z powodu przyduchy, niedotlenienia.
Będziemy o Odrę walczyć!
- Serce siÄ™ raduje, że elita piÄ™ciu województw jest tutaj – powiedziaÅ‚ Senator RP
WÅ‚adysÅ‚aw Komarnicki. - PotwierdzÄ™ to, co mówiÅ‚ marszaÅ‚ek Olgierd Geblewicz. Jestem czÅ‚onkiem Komisji Senackiej Ochrony Åšrodowiska i czytaÅ‚em ten raport. To jest rozmycie siÄ™ odpowiedzialnoÅ›ci. Odpowiedzialność ponosi tu rzÄ…d polski. Wody Polskie, które z budżetu paÅ„stwa otrzymaÅ‚y olbrzymie dotacje, nie zrobiÅ‚y nic w obliczu tej olbrzymiej katastrofy. Jest mi wstyd, jak w prostacki sposób jest atakowana pani marszaÅ‚ek Elżbieta Anna Polak tylko dlatego, że ma inicjatywÄ™.
- Naszym obowiÄ…zkiem jest walka o naturÄ™ i przyrodÄ™. Musimy zapobiec kolejnej katastrofie, którÄ… wszyscy zapowiadajÄ… – zaapelowaÅ‚ Senator RP
Wadim Tyszkiewicz. - W Senacie dyskutujemy i rozmawiamy o Odrze. ByÅ‚em na komisji parlamentarnej ds. Odry, gdzie byli naukowcy, ludzie, którzy siÄ™ OdrÄ… zajmujÄ…, byÅ‚a jedna przedstawicielka Wód Polskich, nie byÅ‚o nikogo z ministerstwa. Podczas debaty o budżecie spytaliÅ›my w parlamencie, czy zostaÅ‚y przeznaczone Å›rodki na budowÄ™ monitoringu na Odrze. ChcielibyÅ›my monitorować stan rzeki, bo wiemy, że w zeszÅ‚ym roku doszÅ‚o do katastrofy, bo naÅ‚ożyÅ‚o siÄ™ kilka czynników: niski stan wody, wysoka temperatura, zrzuty wód pokopalnianych, które doprowadziÅ‚y do zasolenia. Nie ma pieniÄ™dzy na monitoring… Dzisiaj siÄ™ zbieramy, żeby krzyczeć w imieniu mieszkaÅ„ców, aby podjąć dziaÅ‚ania zwiÄ…zane z ochronÄ… Odry.
- Przez lata w Nowej Soli walczyliÅ›my, aby rzece przywrócić dawny blask, zbudowaliÅ›my porty, przystanie. Można pogodzić jedno z drugim – ekologiÄ™ i inwestycje – żeby rzeka byÅ‚a żeglowna. Mam nadziejÄ™, że dzisiejsze spotkanie przyczyni siÄ™ do tego, że wspólnie podejmiemy dziaÅ‚ania, żeby rzekÄ™ obronić. BÄ™dziemy o OdrÄ™ walczyć! – dodaÅ‚ senator Tyszkiewicz.
Odra nadal krwawi
- DziÄ™kujÄ™ marszaÅ‚kom za inicjatywÄ™, parlamentarzystom za wsparcie, a naukowcom za zajÄ™cie siÄ™ tematem – zaczÄ…Å‚ swojÄ… wypowiedź burmistrz Krosna OdrzaÅ„skiego
Marek Cebula. - Rzeka Odra nadal krwawi, ta rana jest rozdrapana, my nie zaczęliśmy rehabilitacji, bo nadal płyną ścieki. Przewodnictwo elektryczne rzeki mimo niskiej temperatury jest nadal podwyższone.
- PowinniÅ›my monitorować OdrÄ™ w miejscu zrzutu Å›cieków, bo tam nadal odbywajÄ… siÄ™ zrzuty niekontrolowane – dodaÅ‚ burmistrz Cebula. - JesteÅ›my dziewięć miesiÄ™cy po tym, co siÄ™ wydarzyÅ‚o w tamtym roku. Co mamy? 180 stron akt, 500 osób przesÅ‚uchanych, milion zÅ‚otych nagrody do wziÄ™cia… I nic siÄ™ nie wydarzyÅ‚o, nie stwierdzono, kto zatruÅ‚ OdrÄ™.
Å»yjÄ™ nad Å›ciekiem, który obejmuje jednÄ… trzeciÄ… powierzchni kraju, który pÅ‚ynie przez województwo lubuskie na odcinku 220 km. NajwiÄ™ksi truciciele pÅ‚uczÄ… zbiorniki, bo jest niska temperatura, można szybko wypuÅ›cić Å›cieki… – mówiÅ‚ wÅ‚odarz Krosna OdrzaÅ„skiego. - W listopadzie Wody Polskie zostaÅ‚y powiadomione, że mamy nielegalny wyrzut Å›cieków w naszej gminie. Do dziÅ› nie ma informacji zwrotnej, czy coÅ› zostaÅ‚o zrobione w tej sprawie. Instytucje nadal nie dziaÅ‚ajÄ…. JeÅ›li marszaÅ‚kowie nie podpisaliby dzisiaj tego memorandum, to tak naprawdÄ™ mam wrażenie, że wszystkie wyniki byÅ‚yby utajone. Rzeka Odra krwawi a ranÄ™ polewamy wodÄ™ z solÄ….
ChciaÅ‚bym przede wszystkim podziÄ™kować za tÄ™ kolejnÄ… ważnÄ… inicjatywÄ™ – powiedziaÅ‚ burmistrz Sulechowa
Wojciech SoÅ‚tys. – My jako samorzÄ…dy, które w jakimÅ› sensie sÄ… oparte o OdrÄ™ i myÅ›lÄ™ tu nie tylko o potencjale turystycznym, ale również z pewnÄ… perspektywÄ… choćby niewielkiego rozwoju gospodarczego, wyczekujemy tego, aby takie dziaÅ‚ania byÅ‚y prowadzone i doprowadziÅ‚y do pewnego finaÅ‚u. To jest bardzo ważne, żebyÅ›my poznali, co leży u podstaw ubiegÅ‚orocznej katastrofy. ChciaÅ‚bym podziÄ™kować paniom i panom marszaÅ‚kom, senatorom za to, że rozmawiamy o Odrze. Za to, że jest to perspektywa dajÄ…ca nam szansÄ™, żebyÅ›my nie tylko odbudowali potencjaÅ‚ tego miejsca, ale żebyÅ›my też go rozwijali. Na to bardzo liczymy.
W wydarzeniu wziÄ…Å‚ również udziaÅ‚ wicemarszaÅ‚ek województwa lubuskiego
Stanisław Tomczyszyn.
LUM