Kilka tygodni temu zadzwonił do mnie były szef Telewizji Teletop
Romuald Liszka. ZadzwoniÅ‚ oburzony stanem cmentarza przy ul. Warszawskiej. – ByÅ‚aÅ› tam ostatnio? Jak nie, to koniecznie idź i zobacz. Trzeba coÅ› z tym zrobić. To wstyd i skandal. To woÅ‚a o pomstÄ™ do nieba – mówiÅ‚ i kazaÅ‚ mi zajrzeć na swój facebookowy profil. NapisaÅ‚ tam: „ByÅ‚em dzisiaj na katolickim cmentarzu na Warszawskiej i od razu szlag mnie trafiÅ‚. Å»eby przed dniem zmarÅ‚ych nie byÅ‚o gospodarza, który posprzÄ…ta na tym cmentarzu. Innym skandalem jest to, że od dziesiÄ…tek lat nie ma schodów od bramy od ulicy GÅ‚owackiego. Ludzie, którzy przychodzÄ… na ten cmentarz, zwykle starsi, mogÄ… sobie poÅ‚amać nogi na tych wertepach. Na wszystko sÄ… pieniÄ…dze zarówno w mieÅ›cie jak i w koÅ›ciele, a na takie w sumie ważne rzeczy nie ma kasy. Może ktoÅ›, kto kuma takie rzeczy zorganizuje zbiórkÄ™. Może doÅ‚Ä…czÄ… siÄ™ do tego gorzowskie media.”
Nie byÅ‚o mnie jakiÅ› czas w Gorzowie, a gdy wróciÅ‚am, wybraÅ‚am siÄ™ na wspomniany cmentarz. Obraz, jaki ujrzaÅ‚am, poczÄ…tkowo mnie nie przeraziÅ‚, bo do baÅ‚aganu przy bramie już zdążyliÅ›my siÄ™ – o zgrozo! – przyzwyczaić, ale każdy krok wgÅ‚Ä…b nekropolii to byÅ‚a szpila w serce. PoczÄ…tkowo haÅ‚da Å›mieci przy bramie, noszÄ…ca Å›lady jakiejÅ› dziaÅ‚alnoÅ›ci, kazaÅ‚a mi uwierzyć, że oto coÅ› siÄ™ zaczęło dziać. Rozstawione po drugiej stronie kontenery z logo Inneko, kazaÅ‚y myÅ›leć, że za dzieÅ„, dwa wszystko to zniknie. Niestety, kontenery byÅ‚y puste, a na caÅ‚ym cmentarzu Å›mieci, które wypeniÅ‚yby chyba z dziesięć Å›mieciarek. Ogromne sterty worków z odpadami widać, jak okiem siÄ™gnąć. Z bliska przerażajÄ… jeszcze bardziej, bo czÄ™sto wylewajÄ… siÄ™ na pobliskie groby.
Å»eby sprawdzić, czy sytuacja ulegÅ‚a zmianie, wróciÅ‚am na cmentarz w niedzielÄ™ 30 października. WczeÅ›niej wysÅ‚aÅ‚am pismo do kurii biskupiej z proÅ›bÄ… o wyjaÅ›nienie sprawy dotacji do remontu cmentarza w zwiÄ…zku z ujÄ™ciem go w projekcie pn. „Dziedzictwo sakralne Dolnej Warty” (okres realizacji projektu obejmowaÅ‚ lata 2019-2022); próbowaÅ‚am dowiedzieć siÄ™ w Inneko, kto Å›mieci odbierze, jeÅ›li stojÄ… tam ich kontenery; rozmawiać z ludźmi, którzy na cmentarz przychodzÄ…. Już dwa lata temu radny
Sebastian PieÅ„kowski mówiÅ‚ w TVP, że bÄ™dzie 800 tys. na rewitalizacjÄ™ cmentarza, z którego zrobimy piÄ™knÄ… wizytówkÄ™. Po rozmowach prezydenta z biskupem miasto miaÅ‚o dostać zielone Å›wiatÅ‚o na przejÄ™cie cmentarza i siÄ™ nim zająć. Do dziÅ› cisza.
W niedzielne sÅ‚oneczne popoÅ‚udnie haÅ‚da przy bocznej bramie cmentarza urosÅ‚a, pojawiÅ‚ siÄ™ nawet stary wózek dzieciÄ™cy – mam nadziejÄ™, że nie z instalacji grobu dziecka nienarodzonego, którego fragmenty straszÄ… za cmentarnÄ… kaplicÄ… i sÄ… dla mnie symbolem tego, coÅ›my pozwolili zrobić z tym miejscem.
Fragmenty z grobowca poświęconego pamięci dzieci nienarodzonych
Wtopione w beton koÅ‚o od dzieciÄ™cego wózka i ukryty w liÅ›ciach stary znicz - pozostaÅ‚ość po miejscu upamiÄ™tniajÄ…cym dzieci nienarodzone
WczeÅ›niej puste kontenery – nie wiem po co osobne do plastiku, szkÅ‚a, etc., bo ludzie majÄ… to w poważaniu i rzucajÄ… odpady, gdzie im wygodnie – wypeÅ‚niÅ‚y siÄ™, choć – co dziwi w takim okresie – nie w peÅ‚ni. W wiÄ™kszoÅ›ci Å›mieci leżą na dzikich wysypiskach, które zrobili sami ludzie. WidziaÅ‚am kilka osób, które dokÅ‚adaÅ‚y do tych Å›mieciowych wzgórzy swoje worki czy reklamówki wypeÅ‚nione tym, co zebraÅ‚y, nie baczÄ…c, że roÅ›nie ta góra na oczach wszystkich, nieważne, że roÅ›nie przy gÅ‚ównych alejkach – o mniej uczÄ™szczanych nie wspomnÄ™. OczywiÅ›cie, majÄ… wytÅ‚umaczenie, bo ktoÅ› rzuciÅ‚ pierwszy, ktoÅ› dodaÅ‚, a ktoÅ› nie uprzÄ…tnÄ…Å‚, bo przecież ma taki obowiÄ…zek. Tylko kto? Ważne, żeby obok grobów ich bliskich byÅ‚o czysto.
W niedzielę rozmawiałam z
WawrzyÅ„cem ZieliÅ„skim. MówiÅ‚, że proboszcz z parafii jest już starszy i nie ogarnia problemu. SkarżyÅ‚ siÄ™, że dwa razy do roku Å›cina zaroÅ›la i trawÄ™, ale nie może wszystkiego robić za darmo. Uważa, że zabranie wszystkich odpadów nie jest jakimÅ› nadzwyczajnie trudnym zadaniem, ale powinno być jasno okreÅ›lone, kto ma to zrobić. A haÅ‚dÄ™ Å›mieci częściowo opróżniÅ‚ – na polecenie proboszcza – wypeÅ‚niajÄ…c podstawione po drugiej stronie przez spóÅ‚kÄ™ RCS Inneko kontenery. PodkreÅ›la, że powinny stanąć tam pojemniki na odpady zmieszane, bo tego nie da siÄ™ teraz posegregować. Natomiast prezes spóÅ‚ki RCS
Artur Pankowski wyjaÅ›nia, że kontenery zostaÅ‚y podstawione zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi zasadami segregacji i to tylko na odpady bieżące, które mieli wrzucać tam mieszkaÅ„cy. To dobra wola spóÅ‚ki, która odpowiedziaÅ‚a na proÅ›bÄ™ miasta, by pomóc w bieżącym utrzymaniu porzÄ…dku. Jednym sÅ‚owem, wszyscy chcieli dobrze, a wyszÅ‚o jak zawsze. Bo choć metoda segregacji sprawdza siÄ™ na innych cmentarzach, niestety, na tym nie. Dlaczego? Bo ludzie tak już majÄ…, że jak jeden rzuci, to doÅ‚oży drugi. Å»e jak niesie ze sobÄ… nowe, to ze starym już nie da rady wrócić, bo za daleko, wiÄ™c zostawia tam, gdzie inni już swoje zostawili. I tak w kóÅ‚ko.
Jednym słowem problem rośnie razem ze śmieciami na zabytkowym cmentarzu. Temat od lat wraca jak bumerang, ale to, co się tam obecnie dzieje, to skandal.
– JesteÅ›my barbarzyÅ„cami – podsumowaÅ‚ Wawrzyniec ZieliÅ„ski i trudno siÄ™ z nim nie zgodzić. Gdyby bowiem każdy, kto przychodzi na cmentarz, zabraÅ‚ ze sobÄ… Å›mieci i wyrzuciÅ‚ albo do stojÄ…cych kontenerów, albo w razie ich braku po prostu do swoich, za które pÅ‚aci, byÅ‚oby inaczej. Chodzimy do lasów, robimy akcjÄ™ oczyszczania Srebrnej, KÅ‚odawki czy Gorzowskich Muraw, a o miejsce w sercu Gorzowa nie dbamy. Obok jest muzeum, filharmonia, teraz Centrum Edukacji Zawodowej i Biznesu, a tu obraz, który przyprawia o ból gÅ‚owy i każe siÄ™ wstydzić.
Trudno mi w tej sytuacji odepchnąć myÅ›li o cmentarzu BernardyÅ„skim w Wilnie. Tam każdego roku garstka Polaków opiekuje siÄ™ miejscem, dziÄ™ki czemu wciąż jest piÄ™knÄ… historycznÄ… enklawÄ… w centrum miasta i to w dzielnicy, która od dwóch lat zaczyna nabierać nowego wyrazu. W Wilnie stać Polaków na szacunek wobec tych, którzy mieszkali tam przed nimi. Dlaczego nam tego szacunku brakuje? Dlaczego wciąż czekamy na kogoÅ› lub coÅ›, co zmieni ten stan? JeÅ›li sami tego nie zrobimy, możemy siÄ™ nie doczekać.
Cmentarz ÅšwiÄ™tokrzyski ma ponad 150 lat. SpoczywajÄ… na nim wÅ›ród 7 tys. zmarÅ‚ych pierwsi gorzowianie, więźniarki z Ravensbruck czy PowstaÅ„cy Wielkopolscy. Ich groby oznaczono biaÅ‚o-czerwonymi szarfami – o to zadbaÅ‚ chyba IPN, który sprawuje częściowÄ… opiekÄ™ nad tzw. patriotycznymi nagrobkami – ale obok zalegajÄ… haÅ‚dy Å›mieci. Zobaczcie tÄ™ szczególnie smutnÄ… fotorelacjÄ™.
PS
Rezcznik prasowy urzędu miasta w Gorzowie
WiesÅ‚aw Ciepiela potwierdziÅ‚, że w sprawie przejÄ™cia cmentarza, wciąż nic siÄ™ nie dzieje. - Nie wiem, dlaczego kuria nie chce przekazać terenu - mówiÅ‚. Co na to kuria? Wciąż czekam na odpowiedź w sprawie pytaÅ„, które wysÅ‚aÅ‚am 26 października. DziÅ›, jutro ani w Å›rodÄ™ kuria nie pracuje.
Tekst i foto Hanna Kaup
Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć