76 lat temu, 16 kwietnia 1945 r. o 5.45, rozpoczęła się Operacja Berlińska na linii Odry i Nysy Łużyckiej. Brały w niej udział wojska dwóch frontów sowieckich z jednostkami 1 i 2 Armii Wojska Polskiego.
Na Cmentarzu Siekierkowskim w Starych Łysogórkach leży 1987 polskich żołnierzy poległych na zachodniopomorskim odcinku Odry. Mnie zdarzyło się być tam ostatnio 23 marca, dziś natomiast odwiedziłam Nadolice Wielkie. To również miejsce, które przechowuje pamięć związaną z działaniami końca II wojny światowej, tyle że na Opolszczyźnie i Dolnym Śląsku. Nazywane jest miejscem trudnego dziedzictwa.
Kilkanaście kilometrów od Wrocławia, na uboczu wsi Nadolice Wielkie, znajduje się trzyhektarowy ogrodzony teren, który porasta 626 drzew. Każde zostało posadzone w równych rzędach przypominających ustawionych w szeregach żołnierzy, każde w jakiejś intencji i każde opatrzono tabliczką z nazwiskiem lub nazwą sponsora. Miejsce zostało założone w 1998 r. jako niemiecki cmentarz, a w 2002 – po oficjalnych uroczystościach – otrzymało nową nazwę Park Pokoju i cmentarz żołnierzy niemieckich. Pochowano tu ponad 20 tys. żołnierzy, którzy zginęli na terenie województwa opolskiego i dolnośląskiego – o czym mówi pamiątkowa tablica usytuowana tuż za wejściem oraz przy krzyżu – natomiast źródła internetowe dodają, że chowane są tam również szczątki znajdowane w czasie ekshumacji wykonywanych na terenie województwa lubuskiego. Potwierdziła to prezes Fundacji Pamięć, która zajmowała się urządzeniem kompleksu,
Iza Gruszka, a także informacje Stowarzyszenia Pomost, które także w ostatnich dniach w Sierczynku odkryło grób trzech żołnierzy niemieckich poległych w dniach 28-29 stycznia 1945 r. w trakcie walk o przełamanie Trzcielskiej Pozycji Przesłaniania. Tak, chodzi tu o żołnierzy niemieckich, którzy walczyli w II wojnie światowej i w wyniku jej działań zginęli.
W jednej z filmowych relacji znalezionych w Internecie, wójt gminy Czernica, do której należą Nadolice Wielkie, mówi: – Pamiętajmy, że wojna to był tragiczny czas dla obu narodów. Przestrzegajmy się nawzajem, żeby to się nigdy nie powtórzyło...
I napis: „Poległym ku pamięci, żywym ku przestrodze” znajdziemy na ostatnim z trójkątnych słupów ustawionych w przestrzeni Parku Pamięci. Pierwszy nosi cytat z Karla Jaspersa: „Pytanie o pokój nie jest pytaniem do świata, tylko pytaniem do każdego człowieka”; inny to wspomnienie I wojny światowej: „1914-1918: 9 737 000 poległych”; kolejny: „1939-1945: 55 239 500 poległych” i „1945 do dziś 40 milionów i nie ma końca”. Wszystkie napisy, również te przy centralnym krzyżu, w pobliżu którego powiewa turkusowa flaga z pięcioma białymi krzyżami, są w języku niemieckim, niektóre też w angielskim. Na terenie cmentarza-parku znajdują się również ławki pamięci, symboliczne kamienne krzyże zgrupowane po trzy, a przede wszystkim kilkadziesiąt prostokątnych tablic z wyrytymi nazwiskami poległych, które trafiają też do księgi cmentarnej.
Na cmentarz wchodzi się przez bramę, która jest częścią budynku z pomieszczeniami fundacji zajmującej się cmentarzami niemieckimi i salą wystawową. Niestety, obecnie z powodu pandemii zamknięte. Przed bramą parking. Wokół powstają nowe jednorodzinne osiedla.
Cmentarz został wykonany i sfinansowany przez Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Ofiar Wojennych i jak głosi napis na jednej z tablic umieszczonych w bramie: „Mogiły tych poległych przypominają okropności Drugiej Wojny Światowej. Śmierć ich nawołuje do pojednania i tolerancji”. Na mapie Polski wskazano kilkanaście miejsc, w których spoczywają niemieccy żołnierze. Jest też plan Parku Pokoju i dwie inne tablice przedstawiające działalność Volksbundu w Polsce.
Jak głosi odpowiedź Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury na interpelację w sprawie Parku w Nadolicach: „Całość prac związanych z ekshumacją szczątków żołnierzy niemieckich, ich ponownym pochówkiem oraz urządzeniem i bieżącym utrzymaniem cmentarza ponosiła, ponosi i ponosić będzie strona niemiecka, a nie rząd i władze RP.”
Tekst i foto Hanna Kaup
Więcej zdjęć znajdziesz tu:
http://www.egorzowska.pl/pokaz,galeria,0,0,2021-04-16_Nadolice,
Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć
Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>Prezydent w ministerstwie
Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
- Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ...
<czytaj dalej>Tarasy jeszcze niedostępne
Woda w Warcie opada, odsłaniają się zalane tarasy. Niestety, ze względów bezpieczeństwa, nie mogą być jeszcze udostępnione.
Zdecydowała o tym ekspertyza ...
<czytaj dalej>Apel o pomoc w sprawie odbudowy AJP
W dramatycznej dla uczelni i miasta sytuacji potrzebne jest wspólne działanie. Dlatego prezydent miasta Jacek Wójcicki apeluje o pomoc w ...
<czytaj dalej>