
Nie pamiÄ™tam już kiedy rozpoczęła siÄ™ moja fascynacja megalitami, ale jestem pewna, że mocno siÄ™ ugruntowaÅ‚a po wizycie we francuskim Carnac, jakieÅ› 30 lat temu. WokóÅ‚ tego niedużego miasteczka w Bretanii zobaczyć można najwiÄ™kszy na Å›wiecie kompleks prehistorycznych kamiennych bloków (łącznie ok. 3000), starszy o 2000 lat od Stonehenge i o wiele bardziej od niego tajemniczy. W tym roku staÅ‚o siÄ™ o nim gÅ‚oÅ›no, kiedy 39 tamtejszych menhirów zostaÅ‚o zniszczonych, aby zrobić miejsce dla nowego marketu.
Ale ja dziÅ› nie o francuskich, tylko o piÄ™knych portugalskich menhirach chcÄ™ opowiedzieć. MajÄ… ich w tym kraju sporo, wiÄ™c pierwsze kroki na portugalskiej ziemi skierowaliÅ›my nie – jak caÅ‚y sznurek samochodów – na poÅ‚udnie, ku wybrzeżu Algarve, tylko w przeciwnÄ… stronÄ™, ku dwóm kamiennym monolitom znanym jako Menires do Lavajo.
MaÅ‚o kto skÅ‚ada im wizytÄ™, bowiem od Oceanu Atlantyckiego i sÅ‚ynnych tamtejszych plaż oddalone sÄ… prawie o 50 km. Odkryto je dopiero w 1992 r. ZnajdujÄ… siÄ™ ok. 1,5 km na póÅ‚nocny wschód od Afonso Vicente. Zazwyczaj Bodek z upodobaniem przekrÄ™ca nazwy wszelakie, dbajÄ…c tym samym o gimnastykÄ™ mojego umysÅ‚u (zagadki bywajÄ… karkoÅ‚omne), jednak tym razem to ja uparcie odczytywaÅ‚am napisy na drogowskazach jako Alfonso Vincente, dziwiÄ…c siÄ™ gÅ‚oÅ›no, że portugalskie wioski majÄ… imiÄ™ i nazwisko.
Menires do Lavajo powstaÅ‚y najprawdopodobniej w ok. 3500 r. p.n.e. StojÄ… na szczycie maÅ‚ego wzgórza o wysokoÅ›ci 155 m, do którego dojeżdża siÄ™ krÄ™tÄ… szutrowÄ… dróżkÄ…. Ten, którego nazwano Lavajo I jest najwiÄ™kszym menhirem z szarogÅ‚azu w caÅ‚ej Portugalii. Ma 3,14 m wysokoÅ›ci. W późniejszych badaniach archeologicznych odkryto w pobliżu pozostaÅ‚oÅ›ci dwóch kolejnych megalitów. Menhiry sÄ… wprawdzie ogrodzone siatkÄ…, jednak furtka nie jest zamkniÄ™ta na kÅ‚ódkÄ™ i każdy może do nich wejść. Obok ustawiono tablicÄ™ informacyjnÄ… w jÄ™zykach portugalskim i angielskim. Wynika z niej, że powierzchnia Lavajo I pokryta jest tajemniczymi rytami. Niestety, nie udaÅ‚o siÄ™ nam ich dostrzec, bo na kamieniu rozgoÅ›ciÅ‚y siÄ™ barwne porosty.
WedÅ‚ug Encyklopedii PWN „menhir (z bretoÅ„skiego „men” = kamieÅ„ i „hir” = dÅ‚ugi) to obiekt megalityczny stanowiÄ…cy jednolity blok kamienny, surowy lub z grubsza obrobiony, ustawiany pionowo w ziemi”, natomiast szarogÅ‚az to odmiana piaskowca znana też jako waka, szarowaka lub szarowiak.
Gmina zadbaÅ‚a o odpowiednie wyeksponowanie swoich prehistorycznych zabytków. Ponieważ znajdujÄ… siÄ™ w odludnym terenie i nieÅ‚atwo je znaleźć, oznakowano trasÄ™ i zbudowano w ich pobliżu niewielki parking, a sÄ…dzÄ…c po wznoszÄ…cej siÄ™ na nim metalowej konstrukcji, w sezonie jego część bywa zadaszona. Przykryte zacieniajÄ…cÄ… pÅ‚achtÄ… parkingi to w Portugalii norma, zwÅ‚aszcza w miejscach, gdzie brak rzucajÄ…cych cieÅ„ drzew (także przy sklepach).
Okolica tak nam siÄ™ spodobaÅ‚a, że postanowiliÅ›my zostać tam dÅ‚uższÄ… chwilÄ™. OdpoczÄ™liÅ›my, ugotowaliÅ›my obiad… wÅ‚aÅ›ciwie to gotowaÅ‚ go Bodek, bo ja zajęłam siÄ™ polowaniem na źródÅ‚o melodyjnych dźwiÄ™ków, które już od dÅ‚uższego czasu docieraÅ‚y zza wzgórza. SÅ‚ychać, a nie widać. Zagadka rozwiÄ…zaÅ‚a siÄ™ sama, kiedy nagle w zasiÄ™gu obiektywu aparatu pojawiÅ‚o siÄ™ stado kóz z dzwonkami na szyi.
Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny
Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć
Milion dla filharmonii
W środę 6 grudnia 2023 r. marszałek Marcin Jabłoński spotkał się z dyrektor Filharmonii Gorzowskiej Joanną Pisarewicz.
W projekt budżetu Samorządu ...
<czytaj dalej>Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować
- Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować - powiedziaÅ‚ podczas spotkania lubuskich samorzÄ…dowców w Paradyżu - GoÅ›cikowie prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki.
7 grudnia ...
<czytaj dalej>Coraz bliżej święta
Otwarcie hali sportowo-widowiskowej Arena GORZÓW jest gÅ‚ównym elementem tegorocznej kampanii „Gorzów blisko Å›wiÄ…t”. Dwudniowa impreza zaplanowana jest w dniach 9-10 ...
<czytaj dalej>ChcÄ… nowego porozumienia paradyskiego
Prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki, wspólnie z prezydentami Zielonej Góry Januszem Kubickim i Nowej Soli Jackiem Milewskim, jest inicjatorem i wspóÅ‚organizatorem ...
<czytaj dalej>