Publikujemy część trzecią rozmowy z artystą plastykiem Jerzym Gąsiorkiem.
Część drugą przeczytasz tu:
https://www.egorzowska.pl/pokaz,kultura,11518,dziecko_wojny_-_nietypowy_starzec_(2),
Jak to się stało, że zgromadziłeś drugą pod względem wielkości galerię prac Hasiora?
- Dzisiaj placówki nie kupujÄ… nic, a kiedyÅ›, mimo siermiężnoÅ›ci, byÅ‚y jakieÅ› fundusze na to i byÅ‚ taki zwyczaj, żeby zrekompensować artyÅ›cie trud wystawy. Chociaż wtedy myÅ›my zwracali delegacjÄ™ i komisarzostwo też siÄ™ pÅ‚aciÅ‚o. MyÅ›my szanowali – ja przynajmniej szanowaÅ‚em artystów – i bardzo czÄ™sto kupowaÅ‚o siÄ™ prace. Nie mieliÅ›my wtedy magazynów, wiÄ™c jeżeli kupowaÅ‚em, to maÅ‚e, np. Dwurnika. On proponowaÅ‚ mi jakiÅ› duży obraz, ale kupiÅ‚em chyba cykl oÅ›miu z myÅ›lÄ… o tych galeriach w gminach, w których myÅ›my też wystawiali.
Kupowałeś wielkie nazwiska.
- ByÅ‚ też okres, kiedy bardzo modny byÅ‚ Duda-Gracz. Jemu – jeszcze bÄ™dÄ…c w muzeum w Galerii Oficyna w 1980 – zaproponowaÅ‚em wystawÄ™ (potem już przeszedÅ‚em do BWA). Po niej Duda byÅ‚ modny, dużo siÄ™ o nim pisaÅ‚o i zaczÄ…Å‚em go gromadzić. SkoÅ„czyÅ‚o siÄ™ na piÄ™ciu jego pracach. One gdzieÅ› wiszÄ…. To sÄ… dobre prace, te koronne, znane. Ale Duda byÅ‚ strasznie drogi. Jak Hasiora kupiÅ‚em za 10 czy 12 tys., to Duda w tym czasie żądaÅ‚ 60. I siÄ™ skoÅ„czyÅ‚o.
Naszych artystów też kupowaÅ‚eÅ›?
- Naszych artystów kupowaÅ‚em prawie wszystkich, za wyjÄ…tkiem Zofii BiliÅ„skiej, bo ona byÅ‚a droga. U niej skoÅ„czyÅ‚o siÄ™ na dwóch pracach. A Gordona mamy caÅ‚y zestaw, Kowalskiego, Ćwiertni, Nawrockiego – to wszystko jest w skrzyniach popakowane.
A co z Hasiorem?
- U Hasiora po wystawie kupiÅ‚em jednÄ… pracÄ™, a potem dwie. MyÅ›my korespondowali, zawsze pisaliÅ›my życzenia. Bardzo Å‚adnie mnie nazywaÅ‚: „Ty mój Mecenasie” albo „Medyceuszu”. Ja mu kupowaÅ‚em prace, bo jego nie rozpieszczano w Zakopanem. On tam walczyÅ‚. A jak miaÅ‚em jakieÅ› pieniÄ…dze, to sukcesywnie kupowaÅ‚em od niego i byÅ‚ mi za to bardzo wdziÄ™czny. Nie pamiÄ™tam tych paÅ„ z galerii Hasiora w Zakopanem, ale jak ktoÅ› tam jedzie, to proszÄ™, by koniecznie szedÅ‚ do tej galerii. I byÅ‚o już kilka przypadków, kiedy ludzie mówili, że sÄ… z Gorzowa, a panie koniecznie prosiÅ‚y, by pozdrowić pana Jerzego. Tam chyba pani Jadwiga do dziÅ› pracuje i wciąż powtarza, że ten GÄ…siorek tak Hasiorowi pomógÅ‚, bo on miaÅ‚ biedÄ™. WiÄ™c potem byÅ‚a druga wystawa Hasiora i jak miaÅ‚em 11-12 prac, to powstaÅ‚a staÅ‚a galeria, na górze. Tam wczeÅ›niej byÅ‚a przyzakÅ‚adowa biblioteka, gdzie m.in. pracowaÅ‚a pani Morawska. Potem zlikwidowali i to byÅ‚o Å›wietne miejsce na galeriÄ™, z wnÄ™kami. Nie mieÅ›ciÅ‚y siÄ™ tylko wielkie sztandary.
I tak zawdziÄ™czmy tobie Hasiora…
- Ale nie z wyrachowania. Wcale tego nie planowałem, to stało się dzięki Hasiorowi. Po prostu. I on chwalił tę gorzowską kolekcję.
TrochÄ™ zwiedziÅ‚eÅ› EuropÄ™, poznaÅ‚eÅ› tamtÄ… sztukÄ™, a jednak zafascynowaÅ‚ ciÄ™ Hasior. Macie coÅ› wspólnego…
- No tak, byÅ‚em w Londynie, BratysÅ‚awie, Wiedniu, w Finlandii, robiÅ‚em też swoje kompozycje, a kiedy poznaÅ‚em Hasiora, zobaczyÅ‚em, że one byÅ‚y takie hasiorowate. I na pewien czas daÅ‚em sobie spokój, chociaż mam takÄ… satysfakcjÄ™, że niekiedy podobne elementy wykorzystywaliÅ›my. Ale Hasior byÅ‚ barwny, a ja wpadÅ‚em na pomysÅ‚, że można być monochromatycznym. Zobacz, jaki ten anioÅ‚ jest wysmagany przez wiatr, przez deszcze i to ma swój kolor. PoszedÅ‚em wiÄ™c w tÄ™ siermiężność i chyba wyzwoliÅ‚em siÄ™ od Hasiora. Ale myÅ›lenie jest podobne. Dla mnie Hasior byÅ‚ genialny, choć dzisiaj jest pewnie przebrzmiaÅ‚y, ale fantastycznie wykorzystaÅ‚ w swoich pracach cztery żywioÅ‚y. To jest dopiero. Nie znam innego takiego artysty.
PamiÄ™tam, jak ogromne wrażenie zrobiÅ‚a na mnie instalacja „Dzieci Zamojszczyzny”.
- A woda, ogieÅ„, te wypalone rzeźby z betonu, ekshumowane wprost z ziemi. Przecież gdyby „SÅ‚onecznego Rydwanu” nie doceniÅ‚a Skandynawia, w Polsce Hasior nie byÅ‚by taki sÅ‚awny.
Jako szef BWA zorganizowałeś wiele wystaw, ale za największą uważasz Abakanowicz.
- Tu mam maÅ‚Ä… satysfakcjÄ™, bo ona byÅ‚a wtedy na topie, zrobiÅ‚a wielkÄ… furorÄ™ w Stanach Zjednoczonych, w Lozannie i w Polsce nie wystawiaÅ‚a. PamiÄ™tam, że miaÅ‚a wÅ‚aÅ›nie wystawÄ™ w Stanach i pojawiÅ‚ siÄ™ w „Polityce” wielki artykuÅ‚, w którym czytam, że prace Abakanowicz wracajÄ… do Polski.
I wykorzystałeś sytuację?
- WykorzystaÅ‚em. Znowu napisaÅ‚em bardzo Å‚adny list. W tym czasie organizowaliÅ›my plenery tkackie, które zaczęły siÄ™ w muzeum za czasów ZdzisÅ‚awa Linkowskiego. Wtedy, w 1980, byÅ‚y tam też znakomite nazwiska, m.in. pani Jolanta Owidzka – zmarÅ‚a dopiero w marcu 2020. No wiÄ™c byÅ‚y: Abakanowicz, Owidzka, Sadley – takie trzy nazwiska. I pamiÄ™tam, bo mówiÅ‚a mi później Owidzka, że Abakanowicz zasiÄ™gnęła od niej jÄ™zyka na temat gorzowskiej galerii. I potem mi odpisaÅ‚a (MiaÅ‚em dużo listów od różnych artystów, od Dudy-Gracza, od Hasiora, wszystko chyba zostaÅ‚o w BWA. PamiÄ™tam, że w liÅ›cie pani Abakanowicz znalazÅ‚em trzy bÅ‚Ä™dy. Taki byÅ‚em zdumiony, ale tak majÄ… wielcy artyÅ›ci). I ona siÄ™ zgodziÅ‚a, i zorganizowaliÅ›my wystawÄ™ zimÄ…, w lutym. Trzeba byÅ‚o zamówić wielki samochód z przyczepÄ…. MyÅ›my odbierali prace ze Stajni Kubickiego pod Zamkiem Królewskim, one tam byÅ‚y zmagazynowane po tym, jak wróciÅ‚y ze Stanów i bezpoÅ›rednio do nas przyjechaÅ‚y. PamiÄ™tam, że moi chÅ‚opcy podziwiali te skrzynie tak solidnie zrobione. Dzisiaj to normalne, ale wtedy byÅ‚y zamykane na imbusy. MyÅ›my nie wiedzieli, jak je otworzyć, ale jakoÅ› daliÅ›my radÄ™. Wtedy ta wystawa byÅ‚a w naszej gÅ‚ównej sali i wszystkich bocznych. MyÅ›my wtedy jeszcze nie mieli tego zaplecza, co dzisiaj i te prace tu siÄ™ nie mieÅ›ciÅ‚y. A byÅ‚a jedna – chyba „Szpula” – dla niej pamiÄ™tam rozkuliÅ›my próg z tyÅ‚u BWA, by wciÄ…gnąć te szpule do Å›rodka. Na wystawie byÅ‚o bardzo dużo ludzi. I ja oczywiÅ›cie strasznie stremowany. MyÅ›lÄ™ sobie, że nie bÄ™dÄ™ opowiadaÅ‚ o Abakanowicz, bo wszyscy wiedzÄ…, kim jest, wiÄ™c powiedziaÅ‚em krótko – mnie siÄ™ to podobaÅ‚o i chyba pani autorce też – „W maÅ‚ym Gorzowie przed nami wielka Abakanowicz”. I ograniczyÅ‚em siÄ™ do tego.
Cdn.
Rozmawiała Hanna Kaup
Foto Hanna Kaup
« | kwiecieÅ„ 2024 | » | ||||
P | W | Åš | C | P | S | N |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |