13 sierpnia. Trwa długi sierpniowy weekend, więc tradycji stało się zadość i pogoda postanowiła się zepsuć. Niebo zaciągnęło szarą kotarę. Siąpi.

DziÅ› Å›wiÄ™tujÄ… leworÄ™czni, szczególne wiÄ™c uÅ›miecham siÄ™ do Bogdana – Gontowcowej poÅ‚ówki, którÄ… w dzieciÅ„stwie próbowano na siÅ‚Ä™ „przerobić” na osobnika praworÄ™cznego. W czasach sÅ‚usznie minionych uważano, że nikt nie powinien siÄ™ wyróżniać, wiÄ™c za posÅ‚ugiwanie siÄ™ przyborami szkolnymi trzymanymi w lewej dÅ‚oni dostawaÅ‚o siÄ™ po Å‚apach. Najczęściej linijkÄ…. Pewnie to zaszÅ‚oÅ›ci z jeszcze starszych czasów, kiedy „prawy” kojarzyÅ‚ siÄ™ z prawoÅ›ciÄ…, uczciwoÅ›ciÄ…, sprawiedliwoÅ›ciÄ…, a „lewy” z czymÅ› dokÅ‚adnie odwrotnym i już na starcie budziÅ‚ sprzeciw. BywaÅ‚o nawet, że leworÄ™cznych wykluczano z życia spoÅ‚ecznego, a dawno, dawno temu przypisywano jÄ… magom, czarownicom i… samemu diabÅ‚u, który rzekomo miaÅ‚ swoich wyznawców chrzcić lewÄ… rÄ™kÄ…. W niegdysiejszej Japonii leworÄ™czność u kobiety mogÅ‚a być przyczynÄ… rozwodu, a w znacznie mÅ‚odszych Stanach Zjednoczonych przez dÅ‚ugi czas istniaÅ‚ obowiÄ…zek rejestracji maÅ„kutów.

Do dziÅ› mawiamy, że ktoÅ› ma „dwie lewe rÄ™ce do roboty”, „wstaÅ‚ lewÄ… nogÄ…”, ubraÅ‚ siÄ™ „na lewÄ… stronÄ™” albo krÄ™ci na boku jakieÅ› „lewe interesy”. LeworÄ™czność dorobiÅ‚a siÄ™ też kilku pejoratywnych okreÅ›leÅ„: maÅ„kut, lewus, szmaja, szmania, Å›mania, lewszun, lewus, sulan.

LeworÄ™czność to nie choroba, to funkcjonalna przewaga lewej strony ciaÅ‚a nad prawÄ… (lewe ucho, lewe oko, lewa rÄ™ka i noga). W starożytnoÅ›ci uważana byÅ‚a za dar bogów i coÅ› w tym jest. Jak dowiedli naukowcy, na przekór dawnym skojarzeniom o „gorszoÅ›ci” maÅ„kutów, leworÄ™czni myÅ›lÄ… szybciej, sÄ… skuteczniejsi, kiedy majÄ… do czynienie z wieloma bodźcami, co ma niemaÅ‚e znaczenie w szybkiej interpretacji dużej iloÅ›ci informacji (np. podczas jazdy zatÅ‚oczonymi drogami, w sporcie, a nawet w grach komputerowych). Badania neuropsychologiczne potwierdziÅ‚y, że poÅ‚Ä…czenia miÄ™dzy lewÄ… i prawÄ… póÅ‚kulÄ… mózgu sÄ… u nich szybsze, przez co Å‚atwiej im używać obu póÅ‚kul. W konsekwencji te równomierniej dzielÄ… siÄ™ zadaniami.

Zarówno leworÄ™czność jak i praworÄ™czność sÄ… w pewnym sensie dziedziczone. LeworÄ™czni z dziada pradziada posiadajÄ… lepszÄ… pamięć epizodycznÄ…. Znacznie trudniej majÄ… osoby o tzw. skrzyżowanej lateralizacji – myli im siÄ™ prawa i lewa strona ciaÅ‚a, majÄ… trudnoÅ›ci z orientacjÄ… w terenie, obróceniem siÄ™ we wÅ‚aÅ›ciwÄ… stronÄ™, wskazaniem stron Å›wiata, mylÄ… litery podobne (np. b i p), czÄ™sto piszÄ… lusterkowo.

PrzyglÄ…dajÄ…c siÄ™ historii piÅ›miennictwa, można dojść do wniosku, że cywilizacje starożytnye opieraÅ‚y siÄ™ na leworÄ™cznych – pisma egipskie, chiÅ„skie czy arabskie stosujÄ… zapis od prawej do lewej lub kolumnami z góry na dóÅ‚, również od prawej do lewej.

Åšwiatowy DzieÅ„ Osób LeworÄ™cznych organizowany jest od 30 lat i z każdym rokiem zyskuje na popularnoÅ›ci. ZapoczÄ…tkowali go w 1992 r. czÅ‚onkowie brytyjskiego Klubu LeworÄ™cznych i to gÅ‚ównie dziÄ™ki nim zaczęły powstawać sklepy z artykuÅ‚ami dla osób posÅ‚ugujÄ…cych siÄ™ lewÄ… rÄ™kÄ…. MaÅ‚o kto z nas zdaje sobie sprawÄ™, że sÄ… oni najwiÄ™kszÄ… mniejszoÅ›ciÄ… na Å›wiecie – stanowiÄ… do 15% caÅ‚ej populacji. Dobrze, że dzisiaj nikt już nie przywiÄ…zuje dzieciom lewej rÄ™ki do tuÅ‚owia, żeby zmusić je do używania prawej (w drastycznych przypadkach zakÅ‚adano im nawet gips).

W drugÄ… sobotÄ™ sierpnia Å›wiÄ™tujemy także DzieÅ„ Gry w KrÄ™gle. Skoro pogoda na razie nie nastraja do spacerów, Å›wietnym pomysÅ‚em może być wizyta w krÄ™gielni, zwanej dziÅ› Å›wiatowo „centrum bowlingu”, a jeżeli macie daleko do takiego przybytku, to może warto odÅ›wieżyć sobie jakiÅ› filmik z Fredem Flinstonem?

Dzisiejsze zdjęcie zdecydowanie nie na temat. Ot, w zadeszczony dzień przyda się sielankowy, wiejski obrazek. I tyle.

Tekst i foto Maria Gonta