Rozmowa z prof. dr hab. n. med. Ryszardem Kurzawą z Kliniki Alergologii i Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy w Rabce-Zdroju.

Co to jest alergiczny nieżyt nosa (ANN)?

– Zacznijmy najpierw od definicji samego nieżytu nosa. Jest to choroba zapalna błony śluzowej nosa wywołana przez różne czynniki: alergiczne i niealergiczne. Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to choroba powstająca po ekspozycji na alergen, w wyniku IgE zależnego zapalenia błony śluzowej nosa. W wyniku kontaktu błony śluzowej nosa z alergenami powietrzno-pochodnymi, komórki zapalne organizmu człowieka chorego wytwarzają skierowane przeciwko nim swoiste IgE. Często objawom nosowym towarzyszy zapalenie spojówek oka, ucha, gardła czy też krtani. Zbyt późno rozpoznany i nieleczony prawidłowo, ANN prowadzić może do rozwoju innych chorób układu oddechowego, np. astmy oskrzelowej.

Czy łatwo pomylić alergiczny nieżyt nosa ze zwykłym katarem?

– Bardzo łatwo i zdarza się to lekarzom pierwszego kontaktu. Niepotrzebnie leczą pacjenta antybiotykami, które na nieżyt alergiczny nie są skuteczne! Pomyłki są tym bardziej usprawiedliwione, że okres pylenia przypada na czas większej zapadalności na infekcje wirusowe – wczesna wiosna, początek lata, pora kwitnienia wszystkiego! ANN, czyli katarowi siennemu może towarzyszyć także podniesiona temperatura ciała (stąd stara nazwa tego schorzenia to ”gorączka sienna”), co utwierdza lekarza w przekonaniu, że ma do czynienia z infekcją. Oczywiście, alergikowi może zdarzyć się infekcja wirusowa w okresie pylenia roślin, ale wówczas przebiega ona bardzo ciężko, prezentując zwielokrotnione objawy.

Na ile istotna jest tutaj rola wczesnej diagnostyki?

– Jest ona bardzo istotna. Czas rozpoznania choroby i wszczęcia właściwego leczenia oznacza dla chorego dłuższy okres ochrony przed rozwojem innych chorób, np. astmy oskrzelowej, do której prowadzi nieleczony lub źle leczony alergiczny nieżyt nosa. Te dwie choroby, to taki system naczyń połączonych. Ok. 30-40 procent cierpiących na alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa zachoruje na astmę. Ale nie tylko. Dochodzi zapalenie zatok, przerost trzeciego migdałka, zaburzenia zgryzu, koncentracji, które współwystępują z alergicznym nieżytem błony śluzowej nosa.

Powiedział pan, że przyczyną alergicznego nieżytu nosa są alergeny wziewne. Jak sądzę, nie chodzi tylko o pyłki drzew i krzewów?

– Oczywiście. Przyczyną są alergeny wewnątrz- i zewnątrzdomowe. Na te wewnątrzdomowe, takie jak roztocza kurzu domowego, naskórek i sierść zwierząt domowych, narażeni jesteśmy przez cały rok. Zewnątrzdomowe, to najczęściej alergeny pyłków roślinnych. Wczesną wiosną uczulają drzewa wczesnopylące, takie jak leszczyna i olcha, potem brzoza, która jest bardzo silnym alergenem i daje nie tylko zasadnicze uczulenie, ale także reakcje krzyżowe. Mniej więcej od połowy maja do końca lipca/połowy sierpnia mamy okres pylenia traw, potem okres pylenia chwastów - do końca września. Równocześnie, cały czas atakują alergeny grzybów pleśniowych, takie jak Cladosporium i Alternaria, które dodatkowo nasilają objawy alergii.
Trzeba pamiętać, że pylenie zaczyna się stosunkowo wcześnie, bo już na przełomie stycznia i lutego. Nasiona leszczyny należą do prekursorów pylenia. W lutym, marcu zaczyna pylić olcha i topola, potem następuje krótki, średnio dwu lub trzytygodniowy, ale istotny, z klinicznego punktu widzenia, okres pylenia brzozy.

Alergiczny nieżyt nosa nie jest ciężką chorobą, ale wydaje się, że bardzo uciążliwą. Jak skupić się na pracy, gdy mamy nieustannie zatkany nos i ciągły katar?

– To prawda. Proszę sobie wyobrazić studentów z alergią na pyłki, którzy przystępują do sesji w drugiej połowie czerwca! Ich koncentracja i wydolność umysłowa jest mniejsza, niż u rówieśników, nie mających alergii. Udowodniono, że ludzie cierpiący na uczulenia sezonowe są mniej wydajni w pracy, niż ich zdrowi koledzy.

Uczulają nas też zwierzęta, prawda?

– Najsilniej reagujemy na sierść kota. To najbardziej inwazyjny, najbardziej lotny alergen. Jesteśmy na niego narażeni nawet w miejscach, gdzie kotów nie ma, np. w szkole. Mniej groźne są alergeny sierści psa. Bardzo silnie uczula też sierść konia. Zdarza się, że ludzie nie wiedzący o swojej alergii nagle, podczas powiedzmy przejażdżki dorożką, tak silnie reagują na zapach konia i jego sierść, że trafiają na ostry dyżur z objawami silnej alergii.

Czym leczyć alergiczny nieżyt nosa? Wiadomo, że skuteczne są sterydy, ale czy są bezpieczne?

– „Sterydy” rzeczywiście źle się kojarzą. Myślimy o ich wpływie, np. na wzrost, nadciśnienie, cukrzycę i inne choroby ustrojowe. My alergolodzy stosujemy wziewne glikokortykosteroidy (wGKS) w przypadku astmy i donosowe (dnGKS) w przypadku nieżytu błony śluzowej nosa. To są nowoczesne steroidy, skuteczne klinicznie i o bardzo wysokim stopniu bezpieczeństwa.
Leczenie zależy od alergenu przyczynowego. Jeśli w obrazie klinicznym dominują objawy histaminozależne - takie jak kichanie, świąd, wodnista wydzielina - dobre efekty terapeutyczne można uzyskać, stosując leki przeciwhistaminowe.
W przewlekłym ANN, gdy głównym objawem jest blokada nosa i obrzęk błony śluzowej nosa, najskuteczniejsze są GKS donosowe lub krótkotrwale podawane leki, zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa.
U chorych z objawami okresowymi łagodnymi leczenie farmakologiczne rozpoczyna się od zastosowania leków przeciwhistaminowych II generacji, podawanych doustnie lub miejscowo (donosowo). U chorych z przewlekłymi objawami umiarkowanymi lub ciężkimi leczenie zaczynamy od GKS donosowych. W ciężkich objawach podawane są razem z lekami przeciwhistaminowymi.

Powszechnie dostępne są leki OTC, sprzedawane w aptekach i drogeriach bez recepty. Czy można ich używać w przypadku ANN?

– Można, ale z umiarem i rozsądkiem. Te leki działają głównie na zasadzie obkurczania błony śluzowej. Dają więc szybką ulgę. Choremu to wystarcza, bo przecież tego wymagamy od leku – skuteczności. Ale takie leki można brać najwyżej 3 do 5 dni, inaczej możemy doprowadzić do naczynioruchowego czy polekowego nieżytu nosa, który powoduje błędne koło - gdy tylko odstawiamy leki, objawy wracają. Warto też pomyśleć o odczulaniu, bo jak wykazały badania naukowe tylko wcześnie wprowadzona do leczenia alergenowo-swoista immunoterapia opóźnia przejście alergicznego nieżytu nosa w astmę oskrzelową.

Czym są wytyczne ARIA?

– Nazwa, to akronim od angielskich słów na określenie alergicznego nieżytu nosa współistniejącego z astmą. Wytyczne zostały opracowane już dość dawno - pierwsze w 2001 r. Obowiązujące dziś wydano w 2010 r. ARIA sugeruje odstąpienie od podziału ANN na sezonowy i całoroczny. W dokumencie dokonano podziału nieżytu nosa na okresowy - gdy objawy występują przez mniej niż 4 dni w tygodniu lub krócej niż przez 4 tygodnie - i przewlekły, kiedy objawy są częściej niż 4 dni w tygodniu i utrzymują się dłużej niż 4 tygodnie w ciągu roku . Jednak, żeby wdrożyć prawidłowe leczenie, trzeba jeszcze ustalić stopień ciężkości przebiegu choroby – łagodny, umiarkowany czy ciężki.

Ostatnio Polskie Towarzystwo Alergologiczne ogłosiło polski konsensus diagnostyki i leczenia alergicznego nieżytu nosa (POsLLeN). Czy różni się on od wytycznych ARIA?

– W zasadniczej części nie różni się od konsensusu ARIA, ale jest dokumentem znacznie obszerniejszym i bardziej kompleksowym. W Polsce wielu lekarzy nadal stosuje tradycyjny podział ANN na sezonowy i całoroczny, postrzegany jako bardziej przydatny i intuicyjnie związany z wyraźną u nas sezonowością pylenia roślin.
W dokumencie tym przypominamy lekarzom, że oficjalnie obowiązuje podział ANN na okresowy i przewlekły, a nie na sezonowy i całoroczny. Przygotowywana jest też skrócona wersja naszego konsensusu dla lekarzy pierwszego kontaktu, pediatrów, alergologów, żeby mieli pewnego rodzaju „ściągawkę”. Jak już mówiliśmy na początku rozmowy, alergiczny nieżyt nosa łatwo pomylić z katarem, co opóźnia podjęcie właściwego leczenia. Uwrażliwiamy na możliwość takiej pomyłki. Prezentacja opracowanego przez grupę polskich ekspertów konsensusu pod patronatem PTA nastąpiła niedawno - podczas V Konferencji Szkoleniowej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w Wiśle 20 kwietnia br.

Jak często występuje alergiczny nieżyt nosa?

– To jedna z najczęstszych chorób, występuje u ponad 600 mln ludzi na całym świecie, z czego 130 mln. w Europie. Jest to także najczęstsza choroba w Polsce – na ANN cierpi ponad 25 procent naszej populacji. Choroba dotyczy błony śluzowej nosa i zatok. Najbardziej dokuczliwym objawem jest zablokowanie nosa, uczucie swędzenia, kichania, wyciek z nosa. Alergiczny nieżyt nosa jest chorobą dzieci i osób młodych, zwykle poniżej 20. roku życia, ale zapadają na niego także osoby starsze.
Alergiczny nieżyt nosa wiąże się z dwu- trzykrotnie zwiększonym ryzykiem rozwoju astmy.

Ostatnie pytanie: czy z ANN można się wyleczyć?

– Nie. Chociaż bywają okresy remisji, choroba wraca. Wspominałem również o tym, że nie leczony alergiczny nieżyt nosa jest chorobą prowadzącą do rozwoju innej, cięższej choroby układu oddechowego, jaką jest np. astma oskrzelowa. Dlatego leczenie ANN powinno być leczeniem przewlekłym i kompleksowym, dostosowanym do stopnia ciężkości przebiegu klinicznego choroby.

Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia

Dodaj komentarz:

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ... <czytaj dalej>

Tarasy jeszcze niedostępne

Woda w Warcie opada, odsłaniają się zalane tarasy. Niestety, ze względów bezpieczeństwa, nie mogą być jeszcze udostępnione. Zdecydowała o tym ekspertyza ... <czytaj dalej>

Apel o pomoc w sprawie odbudowy AJP

W dramatycznej dla uczelni i miasta sytuacji potrzebne jest wspólne działanie. Dlatego prezydent miasta Jacek Wójcicki apeluje o pomoc w ... <czytaj dalej>

«	kwiecień 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Cóż za żenujący poziom wypowiedzi - pomijam sens, bo lista lektur faktycznie woła o gruntowną zmianę. Ale te wszystkie wulgaryzmy, błędy jęz <czytaj dalej>

Wolność wypowiedzi kończy się tam, gdzie zaczyna się promowanie nienawiści, znieważanie i rasizm <czytaj dalej>

Literaturę np. Homera czyta się tylko po to, aby podróżować np. do Grecji lub mitologę rzymską do teatru w Neapolu. Tylko z przyczyn turystyczn <czytaj dalej>

Jest wolność myśli i wypowiedzi, więc kto będzie chciał, pójdzie. Zaś ten Ośrodek Monitorowania.....to " ciepłe" posady i chęć & <czytaj dalej>

Won do Warszawy gumofilce. <czytaj dalej>