W Zespole Szkół w Lipkach Wielkich dojrzewa młodzież i to, co nie powinno: konflikt między dyrektorem a niektórymi pracownikami. Właściwie powinnam napisać: „dojrzał”, bo o sprawie wie nie tylko Kuratorium Oświaty w Gorzowie, ale też Państwowa Inspekcja Pracy w Zielonej Górze. Obie jednostki od stycznia kontrolowały pracę dyr. Mandziuka.

(Część I i II czytaj:
http://www.egorzowska.pl/pokaz,region,1309,

http://www.egorzowska.pl/pokaz,region,1359,)

Dyrektor Inspekcji Pracy wspomniał o problemach natury czysto personalnej:
– Dochodziły do nas sygnały, że w szkole jest prowadzony mobbing. Zrobiliśmy pewne badania na ten temat. Art. 943 punkt 1. Kodeksu Pracy zobowiązuje pracodawcę do przeciwdziałania mobbingowi, dlatego inspektor wystąpił do kierownictwa szkoły o opracowanie procedur antymobbingowych. Jeśli sygnały się powtórzą, będziemy musieli poinformować o tym organ założycielski. Temat mobbingu jest bardzo niewdzięczny do kontrolowania, bo nikt nie chce się przyznać, że był mobbowany, a my możemy działać tylko wtedy, gdy to powie otwarcie. Ale nawet jeśli tak będzie, to pracodawca się wyprze. Tu już musi działać sąd. My możemy mówić tylko o odczuciach pracowników. Nie powiem, że kontrola stwierdziła nadzwyczajne zaniedbania. Mogę podkreślić, że w szkołach w ogóle wiedza z zakresu prawa pracy i przepisów BHP jest trochę marna – dodał wicedyrektor PIP w Zielonej Górze  Andrzej Machnowski.

Założyli związek, czują się silniejsi
Jak zawsze w sytuacji konfliktów międzyludzkich są dwie strony medalu. Dyrektor Mandziuk nie ma sobie nic do zarzucenia, za to odmienne stanowisko prezentuje m.in. przewodnicząca Ewa Niemojewska:
– Mogłabym przytaczać wiele sytuacji, przez które daje się odczuć, że coś się tu złego dzieje. Dlatego postanowiliśmy się temu przeciwstawić. Dzięki zawiązaniu ogniska czujemy się psychicznie silniejsi. Chcemy coś w tej szkole zmienić.

– Nie ma opcji, że napisze się artykuł i dyrektora odwołają – mówi A. Korzeniowski. – Ale przynajmniej ci ludzie, którzy tworzą pewien układ, będą musieli złożyć wyjaśnienia, a jeśli skłamią, to na własne konto. I będą musieli z tym żyć. Teraz środowisko szkolne, w tym grono pedagogiczne, jest zantagonizowane, a to nie sprzyja dobrej pracy w szkole. Najgorsze, że także dzieci to widzą i są świadkami niewłaściwych sytuacji, bo dyrektor potrafi nauczyciela upokorzyć w ich obecności, a to jest niedopuszczalne. Jeśli ma coś do swojego pracownika, powinien go poprosić do siebie i wtedy wyjaśnić sytuację. Dawniej ludzie nie mieli odwagi wystąpić przeciwko dyrektorowi, schylali głowy i bali się. Teraz sytuacja nabrzmiała i coraz odważniej mówią o nieprawidłowościach w szkole. Dlatego 22 lutego powstało u nas ognisko związków zawodowych.

Co jeszcze irytuje pracowników szkoły? Kiedy w lutym Adam Korzeniowski pojawił się w Kuratorium Oświaty, by w imieniu niezadowolonych pracowników osobiście rozmawiać z kuratorem Romanem Sondejem, następnego dnia wystosowano do niego pismo, by przedstawił obszary, w jakich należałoby wykonać kontrolę. W czterostronicowej odpowiedzi nauczyciele wymienili: problemy w zakresie polityki kadrowej, obowiązków dyrektora, współpracy z organami szkoły, nagród i wyróżnień dla nauczycieli, poszanowania ich godności – łącznie ponad 40 uwag i zastrzeżeń, które kończy zarzut stwarzania atmosfery strachu, terroru psychicznego i zagrożenia utratą miejsca pracy.

– Kiedyś dostałam zaproszenie na konferencję metodyczną do Gorzowa. Ustaliliśmy z dyrektorem, że o 10.15 do mojej klasy przyjdzie kolega i zostanie z uczniami, żebym mogła na 11.00 dojechać. Tak też było – opowiada Ewa Niemojewska. – Kiedy jednak dyrektor zobaczył, że wychodzę, natychmiast poleciał sprawdzić, co dzieje się z klasą. Dopiero wtedy dotarło do niego, że się umawialiśmy. I on tak nas sprawdza na każdym kroku. Albo sprawa ksero dla nauczycieli. Mógł je obsługiwać tylko woźny pan Czesiu od 7.00 do 9.00. Kiedy jednak był na dłuższym zwolnieniu, poprosiłam – bo wszyscy szemrali, ale nikt się nie odważył – o rozwiązanie problemu. Dyrektor powiedział, że się nie da. „Pana Czesia nie ma, to nie ma kserowania” – dodał. Prosiłam o inne rozwiązanie. „No, mógłbym przeszkolić sprzątaczkę, ale musiałbym ją oderwać od jej obowiązków”. Wreszcie sprawa stanęła na Radzie Pedagogicznej. „Hm, skoro tak, dobrze, ale ja nie będę go naprawiał, bo moje środki są ograniczone” – usłyszeliśmy. No i pojawiła się kartka, że można kserować, ale tak jak wcześniej pomieszczenie ksero było otwarte, tak teraz nakazał kantorek zamknąć i za każdym razem trzeba było biegać do sekretariatu po klucz. Potem się z tego wycofał. Cokolwiek próbujemy zmienić, z jego strony napotykamy na ewidentną złośliwość. Np. za minutę ósma staje przed pokojem i sprawdza, o której wychodzimy po dzwonku na lekcje. Poza tym sposób, w jaki się do nas zwraca, pokazuje, że nas nienawidzi, choć my naprawdę jesteśmy supergronem. Mam wrażenie, że tu są dwa główne problemy. On nie posiada umiejętności współpracy z ludźmi. Ani z uczniami, ani z nauczycielami, ani z rodzicami. Poza tym każda, najdrobniejsza nawet uwaga jest przez niego traktowana jak atak. Bark mu manier, a w stosunku do nauczycieli używa wulgaryzmów. Jest tendencyjny, ma swoich faworytów i oponentów. Ostatnio trochę się wyhamował. Może się przestraszył.

Post Scriptum
Dopiero jakiś czas po powstaniu tego materiału Adam Korzeniowski otrzymał z kuratorium odpowiedź na skargę złożoną w lutym. Po przeprowadzeniu kontroli w szkole w Lipkach Wielkich część zarzutów kuratorium odrzuciło, ale w części potwierdziło nieprawidłowości. Były wśród nich m.in.: "zwołanie przez dyrektora rady pedagogicznej w lipcu 2008 r., tj. w okresie urlopu wypoczynkowego nauczycieli, do czego dyrektor nie ma uprawnień" oraz "ograniczanie prawa rady pedagogicznej do wyrażania opinii w kwestii planowania środków finansowych". Jeśli chodzi o kontakty personalne, poszanowanie godności nauczyciela i przstrzeganie zasad współżycia społecznego, wiele mówią wyniki anonimowej ankiety. Wzięło w niej udział 18 na 23 uczących nauczycieli. Kurator Roman Sondej podsumował ją słowami: "... obraz relacji między dyrektorem a nauczycielami (...) daleki jest od ideału..."
Kurator podkreśla też, że do wielu zarzutów nie odniósł się, bo ich zakres przekraczał jego kompetencje. Pismo podsumował: "... w zdecydowanej większości zarzuty (...) okazały się niezasadne, co nie oznacza, że nie zauważam w szkole problemów. W obszarach, które potwierdziły ich zasadność zgłosiłem dyrektorowi stosowne uwagi i wnioski."

Hana Kaup

Mobbing
Według art. 943 § 2. Kodeksu Pracy mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące
pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym
nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności
zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi (art. 943 § 1. K.P.).

Sprawcy mobbingu – mobberzy
„Profil psychologiczny mobbera jawi się – zdaniem psychologów – jako typ perwersyjno-narcystyczny. Chodzi tu o osoby, traktujące innych instrumentalnie i nieodczuwające żadnych
wyrzutów sumienia z powodu wykorzystywania i poniżania ofiar. Prześladowca przez cały czas
utrzymuje, że postępuje słusznie i że ofiara na takie traktowanie zasłużyła, albo że o takie
traktowanie zabiega (on/ona to lubi), nie ma więc prawa się skarżyć. Ponieważ – zdaniem
psychologów – jednostka perwersyjno-narcystyczna sama została zraniona w dzieciństwie
(nie była traktowana jak istota ludzka, lecz jak przedmiot), odtąd odtwarza tę sytuację, poniżając
i niszcząc innych. Jest narcystyczna, co przejawia się u niej jako megalomania, brak afektów,
a w szczególności do empatii, jak też do uczucia żalu po stracie kogoś bliskiego. Często doznaje
ona względem innych uczucia zawiści i zazdrości. Cechuje się aroganckimi postawami
i zachowaniami.” (D. Owelius: Mobbing. Fala przemocy w szkole. Warszawa 1998 s. 63)

Mobber nie ma przekonania, że jego zachowanie jest niepożądane i krzywdzące innych. Uważa, iż jego postawa wobec pracowników jest adekwatna do stanowiska, jakie zajmuje. Swoim okrutnym postępowaniem sprawia, iż ludzie z nim współpracujący czują się szykanowani, poniżani i gnębieni. Przykre doświadczenia, których doznaje mobbingowany, wpływają nie tylko na jego karierę zawodową, ale też na życie rodzinne. Całe jego otoczenie cierpi, ponieważ nerwowa atmosfera panująca w pracy zostaje przeniesiona na grunt rodziny, co w konsekwencji wpływa na zaburzenie relacji w niej panujących.
Mobbing wywierany z góry stanowi jednak tylko część problemu. Według badań Meschkutata
(2002 r.) prześladowcami byli:
• w 38 proc. przypadków wyłącznie przełożeni
• w 13 proc. przełożeni i koledzy
• w 22 proc. tylko jeden kolega
• w 20 proc. grupy kolegów
• w 2 proc. podlegli pracownicy.

Grupy motywów kierujących mobberami:
• Mobbing makropolityczny – ma na celu zepchnięcie nielubianego pracownika na margines
organizacji lub usunięcie go z niej.
• Mobbing jako strategia stabilizująca poczucie własnej wartości – podstawą jest poczucie
zagrożenia własnej wartości oraz lęk przed byciem słabszym lub obawa przed brakiem
akceptacji. Towarzyszy temu strach przed utratą autorytetu i władzy oraz lęk, że będzie się
postrzeganym jako nieudacznik.
• Mobbing jako strategia zabezpieczania statusu – prześladowca ma na celu zaspokojenie
potrzeby bycia akceptowanym, podziwianym. Błędy i niedociągnięcia są przypisywane
innym i to oni stają się kozłami ofiarnymi. Często towarzyszy temu skłonność do zbytniej
perfekcji, brak empatii i mała zdolność do rozdzielania zadań.
• Nieświadomy lobbing – konflikty, których staramy się nie dostrzegać, skutkują
nagromadzeniem gniewu. Podejmowane są wówczas działania, które godzą w innych,
i których oddziaływania sprawca nie musi być w pełni świadomy.

Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi