Przedstawiamy ostatni odcinek projektu Stowarzyszenia Św. Eugeniusza de Mazenoda "Tę lekcję trzeba odrobić".

PrzedstawiliÅ›my historie czterech rodzin, najstarszych gorzowian, którzy po II wojnie Å›wiatowej osiedlili siÄ™ na Zawarciu. DziÅ› zapowiedź lekcji, której bohaterami sÄ… Zofia i Jan Znój.

Jan i Zofia Znój to najbliższa rodzina Honorowego Obywatela Miasta Gorzowa i wieloletniego PrzewodniczÄ…cego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Zenona Bauera. Ona jest jego córkÄ…, on – ziÄ™ciem. W ich życiu wszystko musi być zaplanowane. Tu nie ma miejsca na żadnÄ… improwizacjÄ™. Bardzo ważna jest dla nich rodzina. Nie wyobrażajÄ… sobie życia bez niej. Oboje z małżonkÄ… majÄ… podobny stosunek do wychowywania dzieci: – Å»adnej taryfy ulgowej. PorzÄ…dek musi być! Nigdy nie mieliÅ›my problemów wychowawczych z córkÄ…. Tak samo jest z naszymi wnukami – pan Jan uÅ›miecha siÄ™ z dumÄ…. Mówi też o swoim stosunku do Å›wiata i życia, o zasadach, które sÄ… dla niego niezwykle ważne. Podstawowe to: rzetelność, bycie sÅ‚ownym, realizacja zobowiÄ…zaÅ„, punktualność i kindersztuba. – One bÄ™dÄ… konieczne w ostatecznym rozliczeniu – mówi. – I bezwzglÄ™dnie należy ich przestrzegać.

Dom rodzinny paÅ„stwa Znojów to przykÅ‚ad zatrzymanej w pamiÄ™ci, utrwalonej na zdjÄ™ciach i w przedmiotach historii. W pieczoÅ‚owicie przechowywanych albumach ze starych fotografii uÅ›miechajÄ… siÄ™ panie w stylowych przedwojennych kreacjach, dumnie podkrÄ™cajÄ… wÄ…sa przystojni panowie. Tu mama pana Jana, tu stryj Eustachy, na innym zdjÄ™ciu chÅ‚opczyk w biaÅ‚ych krótkich spodenkach i biaÅ‚ej marynarskiej bluzie. To – zrobione 9 sierpnia 1943 r. w BrzeÅ›ciu – komunijne zdjÄ™cie Jasia.
– TeÅ›ciowa opowiadaÅ‚a mi, że nigdzie podczas okupacji nie mogÅ‚a kupić synowi biaÅ‚ych butów, wiÄ™c uszyÅ‚a mu je sama – opowiada pani Zofia.
Część zdjęć jest wspóÅ‚czesnych. Jedno z ostatnich przedstawia rodziców pani Zofii. Mama z tatÄ… spacerujÄ…cy po ul. Spokojnej. Zrobiono je, kiedy mama pani Zofii byÅ‚a już bardzo chora. Jest też Å›lubne zdjÄ™cie córki Iwony, w różowej sukni z bukietem różowych goździków. SÄ… zdjÄ™cia wnuków: Oskara i Marka.
Mieszkaniu nadajÄ… klimatu szydeÅ‚kowe prace pani Zofii. Oprawione w ramki, wiszÄ… w jadalni. W sypialni nad Å‚óżkami – również jej dzieÅ‚o – wizerunek Chrystusa w cierniowej koronie. Stoi tu jeszcze malutki kredensik pokojowy, który jak ten kuchenny – ale już przeniesiony do piwnicy – przyjechaÅ‚ z rodzinÄ… Bauerów zza Buga.

Spokojna – WeÅ‚niany Rynek – Spokojna
Jan i Zofia mieszkajÄ… przy ul. Spokojnej. – Na naszej ulicy zawsze byÅ‚o Å‚adnie. Dużo dziaÅ‚ek, zieleni, kwiatów. ByÅ‚ tu hotel robotniczy dla pracowników ZakÅ‚adów Mechanicznych Ursus, tzw. bursa – opowiada pani Zofia.
– KrążyÅ‚a obiegowa opinia, że chÅ‚opaki z hotelu tworzÄ… mocnÄ… grupÄ™, skorÄ… do wszelakich rozrób – mówi pan Jan, ale żona nie potwierdza tej opinii.
– Tu u nas na Spokojnej nigdy nie dochodziÅ‚o do żadnych incydentów – dementuje. – Panowie z bursy byli bardzo grzeczni, bardzo uprzejmi, pod każdym wzglÄ™dem godni zaufania. Czasami, kiedy z siostrÄ… graÅ‚yÅ›my na pianinie i Å›piewaÅ‚yÅ›my, pod oknem odzywaÅ‚ siÄ™ chór mÄ™skich gÅ‚osów. To wÅ‚aÅ›nie oni nam wtórowali. PojÄ™cia nie mam, skÄ…d ta negatywna opinia na ich temat. Nigdy nie baÅ‚am siÄ™ Zawarcia. Nie baÅ‚am siÄ™ chodzić nawet w nocy. MiÄ™dzy naszÄ… rodzinÄ…, a sÄ…siadami istniaÅ‚a silna więź. Na Spokojnej jako pierwsi mieliÅ›my telewizor. Kiedy byÅ‚ jakiÅ› ciekawy film, sÄ…siedzi caÅ‚ymi rodzinami z poduszkami i kocami pod pachami przychodzili do nas. Mieszkanie peÅ‚ne byÅ‚o ludzi, a mama przychylna takim spotkaniom.

Kiedy Zofia i Jan pobrali siÄ™, zamieszkali na WeÅ‚nianym Rynku. Na Zawarcie wrócili w roku 1998, żeby opiekować siÄ™ ojcem i teÅ›ciem po Å›mierci jego żony. – Po latach wróciÅ‚am do domu rodzinnego – mówi pani Zofia. – Tata w 1958 r. zostaÅ‚ PrzewodniczÄ…cym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. ZainicjowaÅ‚ odgruzowywanie miasta i jego odbudowÄ™, przeprowadziÅ‚ wiele przedsiÄ™wzięć w zakresie komunikacji, gospodarki komunalnej i kultury. Do ostatnich dni zachowaÅ‚ jasność umysÅ‚u. Nie miaÅ‚ cienia sklerozy. Bardzo kochaÅ‚ życie i bardzo chciaÅ‚ żyć. W późnych latach zaczÄ…Å‚ też pisać wiersze. DrukowaÅ‚ je nawet w "Ziemi Gorzowskiej" i parafialnym „Oblackim Echu”. ZmarÅ‚ 23 grudnia 2012 r. ZabrakÅ‚o mu czterech miesiÄ™cy życia do setnych urodzin...

Wkrótce caÅ‚y materiaÅ‚ ukaże siÄ™ w specjalnym zeszycie historycznym.

Iga Borowska-Krajnik, Hanna Kaup
Foto Iga Borowska-Krajnik