Co Was Å‚aczy - zrób test na HIV to hasÅ‚o towarzyszyÅ‚o Europejskiemu Tygodniowi Testowania w kierunku HIV, część kampanii Åšwiatowego Dnia AIDS. Czy w Polsce nadal jest on tematem tabu? Czy nadal wstydzimy siÄ™ i boimy badać w tym kierunku? Na ten temat rozmawiamy z lekarzem epidemiologiem i dyrektorem Krajowego Centrum ds. AIDS
Anną Marzec-Bogusławską.
Możemy powiedzieć, że sytuację z AIDS mamy w Polsce opanowaną? Liczba zachorowań rośnie, czy też spada?
- Od 1985 r. w Polsce wykryliÅ›my ok. 19 tys. zakażeÅ„. Jednak szacuje siÄ™, że w naszym kraju z wirusem HIV żyje ok. 35 tys. osób. StÄ…d wynika, że przynajmniej poÅ‚owa osób zakażonych nie zna swojego statusu serologicznego, czyli nie wie o swoim zakażeniu. Każdego dnia trzy osoby w Polsce dowiadujÄ… siÄ™, że sÄ… zakażone HIV. Każdego roku wykrywamy ok. 1300 nowych zakażeÅ„. NiepokojÄ…cym jest, że liczba zakażeÅ„ roÅ›nie w pewnych Å›rodowiskach. Na pierwszym miejscu sÄ… to mężczyźni majÄ…cy kontakty seksualne z mężczyznami. A na drugim znajduje siÄ™ populacja heteroseksualna.
Możemy siÄ™ pokusić o narysowanie ogólnego profilu osoby zakażonej?
- To czÄ™sto mÅ‚ody mężczyzna, jeszcze nastolatek lub już dorosÅ‚y, posiadajÄ…cy wyksztaÅ‚cenie Å›rednie lub wyższe, częściej mieszkaniec wiÄ™kszego miasta niż Å›rodowiska wiejskiego, stanu wolnego, zazwyczaj wykonujÄ…cy wolny zawód, ale nie jest to reguÅ‚Ä…. Jednak to nie tylko mężczyźni. Problem dotyczy też kobiet, które zostaÅ‚y nieÅ›wiadomie zarażone przez swoich partnerów. Narkotyki sÄ… przyczynÄ… zaledwie niewiele ponad jednego procenta zakażeÅ„.
Czyli gÅ‚ównÄ… przyczynÄ… zakażeÅ„ wirusem HIV sÄ……
- Od 2001r. ryzykowne zachowania seksualne – seks bez zabezpieczeÅ„, seks przygodny, z partnerami, o których niewiele wiemy. Trzeba też mieć na uwadze, że czynnikiem ryzyka sÄ… też inne choroby przenoszone drogÄ… pÅ‚ciowÄ… – kiÅ‚a, rzeżączka, choroby, które w coraz wiÄ™kszym zakresie wystÄ™pujÄ… w Polsce i szczególnie na wschodzie Europy. Zakażeniami powiÄ…zanymi sÄ… też wirusowe zapalenia wÄ…troby typu B i C, gruźlica, w krajach gÅ‚ównie Afryki - malaria. WÅ‚aÅ›nie te choroby dziesiÄ…tkujÄ… kontynent afrykaÅ„ski, rozprzestrzeniajÄ… siÄ™ w krajach Europy Wschodniej i Åšrodkowej Azji. A dostÄ™p do leczenia ma tam niespeÅ‚na 19 proc. chorych!
Tymczasem Polacy chÄ™tnie podróżujÄ… w tamte regiony…Może teraz mniej licznie, ale odważnych przecież nie brakuje, a biura podróży robiÄ…, co mogÄ…, żeby nie splajtować…
- Otóż to, a podczas takich wakacyjnych wyjazdów wiele osób podejmuje ryzykowne zachowania seksualne, sprzyja temu rozluźnienie wakacyjne, alkohol. Tylko że – i to jest problem, na który chcemy zwrócić uwagÄ™ – wiele osób nie odnosi możliwoÅ›ci zakażenia do siebie samego. A na takie ryzyko należy spojrzeć nie tylko z punktu widzenia wÅ‚asnego zakażenia, ale i osób najbliższych.
Dlatego się nie badamy? Bo sądzimy, że HIV nas nie dotyczy?
- Kiedy w ubiegÅ‚ym roku IPSOS przeprowadziÅ‚ na nasze zlecenie badania okazaÅ‚o siÄ™, że 87 proc. osób jako powód niewykonania testów w kierunku HIV podaÅ‚o wÅ‚aÅ›nie, że to ich nie dotyczy. Ale na pytanie, a kogo w takim razie problem dotyczy, 53 proc. odpowiedziaÅ‚o, że…każdego. Z kolei na pytanie, kto powinien taki test wykonać, 50 proc. daÅ‚o odpowiedź, że każdy. Jak widać, trochÄ™ w tym sprzecznoÅ›ci, ale w sumie nie jest to optymistyczne. Wynika stÄ…d jasno – zdecydowana wiÄ™kszość myÅ›li: zakazić siÄ™ może każdy, ale nie ja.
W niektórych krajach przed rozpoczÄ™ciem wspólnego życia partnerzy robiÄ… testy w kierunku HIV…
- To jak najbardziej pożądana praktyka. Taki test powinno siÄ™ wykonać nie tylko wtedy, gdy miaÅ‚o siÄ™ jakieÅ› ryzykowne zachowania seksualne czy epizody z narkotykami, ale i wtedy, gdy nie jest siÄ™ pewnym wczeÅ›niejszych partnerów seksualnych obecnego partnera. Bo, biorÄ…c pod uwagÄ™ ryzyko zakażeÅ„ wchodzÄ…c w intymne relacje z jakÄ…Å› osobÄ… jest tak, jakby siÄ™ wchodziÅ‚o w takie relacje ze wszystkimi jej wczeÅ›niejszymi partnerami. Optymalnie byÅ‚oby gdyby każdy, kto przynajmniej raz zmieniÅ‚ partnera seksualnego, wykonaÅ‚ test w kierunku HIV.
Może boimy siÄ™ robić takie testy, bo nie chcemy wiedzieć….
- Ale przecież lepiej wiedzieć, niż nie wiedzieć i narażać siÄ™ na poważne problemy zdrowotne ! Mamy coraz lepszÄ… diagnostykÄ™, coraz lepsze leki. Odpowiednio wczeÅ›nie podjÄ™ta terapia nie cofnie zakażenia, bo takich leków ani szczepionek jeszcze nie ma, ale spowoduje przeistoczenie siÄ™ zakażenia w chorobÄ™ przewlekÅ‚Ä…, z którÄ… można praktycznie normalnie funkcjonować. OczywiÅ›cie, pod warunkiem, że regularnie bÄ™dzie siÄ™ przyjmowaÅ‚o leki, już do koÅ„ca życia. Mamy pacjenta, który leczy siÄ™ od 25 lat, jest ojcem, dziadkiem, sprawuje wysokie stanowisko w życiu publicznym. Takich przykÅ‚adów jest sporo. Tylko pamiÄ™tajmy, że wykonanie testów jest bardzo ważne, ale najważniejsza jest profilaktyka, czyli takie zachowania, dziÄ™ki którym unikniemy zakażenia.
Jak jednak trafić z tÄ… profilaktykÄ… „pod strzechy”, kiedy temat AIDS chyba nadal jest tematem tabu… A testom boimy siÄ™ poddać w obawie przed utratÄ… anonimowoÅ›ci, stygmatyzacjÄ……
- Testy można wykonać absolutnie anonimowo, bezpÅ‚atnie, w jednym z 30 punktów konsultacyjno-diagnostycznych na terenie kraju i tam też od razu skorzystać, także bezpÅ‚atnie, z poradnictwa. Adresy i telefony tych punktów można znaleźć na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS – www.aids.gov.pl Trzeba tylko pamiÄ™tać, że aby test byÅ‚ wiarygodny, należy go wykonać dopiero po trzech miesiÄ…cach od ryzykownego zachowania. Co prawda zakażenie można wykryć wczeÅ›niej, po dwóch tygodniach od momentu zakażenia, ale wykluczyć można dopiero po trzech miesiÄ…cach. To tzw. okienko serologiczne ma zwiÄ…zek z namnażaniem siÄ™ przeciwciaÅ‚.
Wspomniała pani o coraz lepszych lekach, coraz lepszych terapiach. Dziś dzieci zakażonych kobiet, dzięki nowoczesnym terapiom, mogą urodzić się zdrowe?
RzeczywiÅ›cie, jeÅ›li wiemy o zakażeniu kobiety potrafimy sobie radzić z tzw. zakażeniami wertykalnymi – dziecka od matki. Ale ważne jest, żeby kobieta, najlepiej już na etapie planowania ciąży, zrobiÅ‚a sobie test w kierunku HIV, a w ciąży tym bardziej i to dwukrotnie. I żeby przez caÅ‚y czas pozostawaÅ‚a pod opiekÄ… specjalisty.
1 grudnia, w Åšwiatowym Dniu AIDS, przyczepiamy sobie czerwone wstążeczki na znak solidarnoÅ›ci z osobami z HIV. Ale ten dzieÅ„ mija i…no wÅ‚aÅ›nie, i co dalej?
Potrzebna jest wiÄ™ksza Å›wiadomość tego, że AIDS to problem wciąż aktualny, ludzie zakażajÄ… siÄ™ HIV i niestety też umierajÄ…. Tego na pewno nie zaÅ‚atwimy jednym dniem. Edukacja spoÅ‚eczeÅ„stwa jest wciąż potrzebna, także ta skierowana do osób mÅ‚odych. Niestety, nadal 47 proc. osób uważa, że wirus może być przenoszony przez komary! Mamy naprawdÄ™ dobre rozwiÄ…zania systemowe, mamy Krajowy Program, który pomimo tego, że koÅ„czy siÄ™ w przyszÅ‚ym roku, bÄ™dzie kontynuowany, we wspóÅ‚pracy z wieloma Å›rodowiskami opracowaliÅ›my już projekt nastÄ™pnej edycji, ulepszony i rozbudowany. Mam nadziejÄ™, że nadal bÄ™dÄ… siÄ™ rozwijać dalsze punkty konsultacyjno-diagnostyczne, że chorzy bÄ™dÄ… mogli korzystać z nowoczesnych leków antyretrowirusowych, że swoimi doÅ›wiadczeniami bÄ™dziemy siÄ™ dzielić z innymi krajami, które zechcÄ… skorzystać z naszego dorobku. I że w przyszÅ‚ych latach testy wykona wiÄ™cej osób, ale zakażeÅ„ bÄ™dzie mniej.
Stowarzyszenie „Dziennikarze dla Zdrowia” z okazji Åšwiatowego Dnia AIDS, grudzieÅ„ 2015 r.
Tarasy jeszcze niedostępne
Woda w Warcie opada, odsÅ‚aniajÄ… siÄ™ zalane tarasy. Niestety, ze wzglÄ™dów bezpieczeÅ„stwa, nie mogÄ… być jeszcze udostÄ™pnione.
Zdecydowała o tym ekspertyza ...
<czytaj dalej>