czwartek 28 marca 2024     Aniela, Sykstus, Joanna
eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej
szukaj    szukaj szukaj
« powrót
Nieplanowana spowiedź z życia (1)
Cd. "Siostra od dobrego umierania"
eGorzowska - 9010_2XO6v6GNXvOCuATboh0k.jpg

Henryka Szulżyckiego poznałam w szczególnych okolicznościach. Było to 6 czerwca 2018 r. w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorzowie po projekcji filmu Małgorzaty Wrześniak "Nasza historia".
Schodząc ze schodów, zauważyłam, że na parterze dwie kobiety rozmawiają z nieznanym mi mężczyzną. Starały się go przekonać do powrotu na salę i zrobienia zdjęcia z grupą zaproszonych na premierę filmu najstarszych mieszkańców Gorzowa. Mężczyzna wydawał się nieco dotknięty sytuacją, bowiem nikt nie zwrócił się do niego bezpośrednio o wystąpienie do wspólnej fotografii. Wyszedł więc tuż przed zakończeniem wydarzenia. Namawiany przez panie, nie chciał jednak wracać. Grzecznie ukłonił się i powiedział, że może kiedyś.

Ani ja, ani napotkane kobiety nie wiedziałyśmy, kim jest i jak się nazywa. Na szczęście, jedna z nich - okazała się siostrą radnego Jana Kaczanowskiego - Seweryna Rejniak pobiegła za starszym panem i zatrzymała go przed biblioteką. Dołączyłam do nich i zaczęła się rozmowa.

Od pierwszych słów pan Henryk Szulżycki zadziwił nas niezwykłą pamięcią o przeszłości i równie niezwykłą historią swojego życia. Podał mi adres i pozwolił się skontaktować. Miesiąc później spędziliśmy ze sobą trzy godziny. - To mnie pani wyspowiadała - powiedział na zakończenie. Z pewnością była to "spowiedź" nieplanowana, ale nie mogłam postąpić inaczej, jak wysłuchać opowieści o młodzieńczych latach życia człowieka, który przyszedł na świat w miejscowości Nieścienięta w gminie Soły, powiat Oszmiana, województwo wileńskie (dziś: rejon smorgoński obwodu grodzieńskiego Białorusi), jako 16-latek złożył przysięgę i został żołnierzem Armii Krajowej, przyjął pseudonim "Kruk", został włączony do 10. Oszmiańskiej Brygady AK pod dowództwem por. Konrada Bukowskiego "Gustawa", brał udział w Operacji Ostra Brama w Wilnie, doświadczył pobytu wśród krasnoarmiejców, w 1945 r. uciekł z Białorusi do Polski, a rok później po raz pierwszy trafił do Gorzowa. Na stałe zamieszkał tu w 1952 r. po powrocie z trzyletniej służby wojskowej w Słupsku, natomiast po ślubie z Wandą Mysłowiecką, od 1954 r. do dziś mieszka przy kościele pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. 19 lipca skończył 92 lata.

"Wspomnienia to cicha nuta
Wyjęta z tomów przeszłości..."

Noc (z 2 na 3 lipca 1944 r. - dop. mój HK), ale jasno jak w dzień. Nad Smorgoniami, odległymi 12 km od wsi Nieścienięta, wiszą rakiety. Mamy wyprowadzony wóz spod wiaty. Jest załadowany ciuchami. Na tych manelach śpią bracia: Staś i Mietek. Kuzynka Rózia wraz z dziećmi: Haliną i Jurkiem oraz Józefem Nawrockim śpią w izbie... dopiero wróciłem z wioski, gdzie z koleżankami i kolegami rozmawialiśmy na temat zaistniałych warunków. Pogrom Niemców, cofanie się frontu i ponowne przyjęcie bolszewików - Armii Czerwonej. Ja z rodzicami, mamą i papą nie spałem. Około godziny trzeciej nad ranem ledwie się zdrzemnąłem, zaszczekały psy: Szarik i Łata... przyszła Renia - Irena Cybowska, siostra Henryka Cybowskiego, który w dniu 2 lutego 1942 r., w święto Matki Boskiej Gromnicznej, przyjął moją przysięgę przynależności do Armii Krajowej. Przysięgę tę złożyłem w obecności starszych kolegów, tj. Janka Kolendy, Antka Podlaszuka. Z tym ostatnim spotkałem się w 1951 r. jedyny raz na poligonie wojskowym w Drawsku, a z Heńkiem Cybowskim - w 1946 we wsi Nowogródek Pomorski, obecnie województwo szczecińskie (dziś zachodniopomorskie - dop. mój HK).
Kiedy przyszła Renia, zawołała mnie i zapytała: "Heniek, idziesz?" Zrozumiałem z tych dwóch słów, o co chodzi. Ona poszła do domu do wsi, ja ubrałem się w mundur, nałożyłem furażerkę, pożegnałem się z rodziną i... poszedłem.


W lipcu 1944 r. 10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej pod dowództwem por. Konrada Bukowskiego "Gustawa" jako polski oddział partyzancki Okręgu Wilno Armii Krajowej wzięła udział w Operacji Ostra Brama. Wśród około 400 partyzantów był niespełna 18-letni Henryk Szulżycki, powiadomiony przez łączniczkę o mobilizacji - i koncentracji w rejonie Murowanej Oszmianki - mężczyzn zdolnych do walki. Dowództwo formowało się w Karwieliszkach. Ośrodek Soły wyznaczył koncentrację w folwarku Porojście dla placówek Soły i Żuprany, a w Birżanach - dla placówek Kuszlany i Smorgonie. Tam rozpoczęło się szkolenie strzeleckie i bojowe. 17 lipca w Boguszach podstępnie aresztowano kierowniczą kadrę okręgu. Zdezorientowane oddziały wileńskie i nowogródzkie, będące w marszu do Puszczy Rudnickiej, zostały otoczone i rozbrojone przez sowiecki 86 pułk wojsk pogranicznych. Około 4 tys. partyzantów trafiło do obozu przejściowego w Miednikach Królewskich, a stamtąd wywieziono ich do Kaługi. Jako obywatele sowieccy zostali wcieleni do 361 Zapasowego Pułku Piechoty.

Po zbiórce w gospodarstwie Cybowskich, we wsi było nas około dziesięć osób: H. Cybowski, J. Kolenda, A. Podlaszuk, X. Wiszniak i ja. Pozostałych nie pamiętam. Mieliśmy jeden karabin. Przeszliśmy Rzeczką Małą i przez wieś Dordziszki i Kuszlany do Parojść, gdzie gromadziła się X Brygada Gustawa... Zajęcia prowadził kpr. Kłujsza z Żeligowa. Ledwie wytrzymywałem tę musztrę z uwagi na gorące dni lipca. Pełniłem też dyżury przy sztabie brygady. Podczas służby i zajęć taktycznych byliśmy kontrolowani przez sowieckie samoloty zwiadowcze - kukuruźniki... Gdy nastąpił rozkaz wymarszu, szliśmy, ale dokąd, nie wiedziałem. Może do Wilna czy do Puszczy Rudnickiej, a może do Warszawy? Gdy przechodziliśmy przez szosę, napotkaliśmy żołnierzy Armii Czerwonej. Jechali w stronę Oszmiany na wozach ciężarowych. Witali nas słowami "towariszczi". Częstowali nas papierosami. Gdy przeszliśmy szosę i znaleźliśmy się w lesie na polanie, naprzeciw nas wyszedł rosyjski major z dwoma podoficerami, którzy mieli zawieszone na piersi pepesze. Zawołał: "Gaspada, wy akrużeny, nada słażyć arużie". Mnie zatkało. Przed chwilą rozmawialiśmy przyjaźnie z żołnierzami jako towarzysze broni, a tu każą nam składać broń. Oczywiście, zrobił się wielki szum wśród naszej brygady. Krzaki zaszeleściły. Część partyzantów uciekła. Pozostali, w tym i ja, złożyliśmy broń... Uszeregowano tych, co zdali broń i poprowadzono w stronę Miednik Królewskich.

Miedniki Królewskie - miejscowość położona między Wilnem a Oszmianą. W połowie XIV w. wybudowano tam zamek, jeden z ulubionych króla Kazimierza Jagiellończyka. 18-letni Henryk, choć interesował się historią, wcześniej nic o Miednikach nie wiedział. W czasie akcji „Burza” zorganizowano tam obóz, w którym internowano ok. 5 tys. podoficerów i szeregowców. Około jedna czwarta zbiegła, a większość przymusowo wcielono do pułku rezerwowego Armii Czerwonej. Jak podaje w swoich "Wspomnieniach z Rosji 1944-1946 Miedniki – Kaługa – Lasy podmoskiewskie" pionier Gorzowa Janusz Hrybacz ps. Zawisza, a potwierdza Henryk Szulżycki, w czasie internowania w Miednikach, pojawił się mjr Soroka, który po krótkim przemówieniu apelował o dobrowolne zaciągnięcie się do armii Berlinga, walczącej – jak się miał wyrazić – u boku zwycięskiej Armii Czerwonej. Ludzie mu nie ufali, więc zgłosił się tylko niewielki odsetek internowanych, około 300, których wyprowadzono poza mury zamku. Kolejne próby agitacji majora Soroki nie przyniosły oczekiwanego efektu, więc zdenerwowany powiedział: „Nie chatitie w armiu Bierlinga, to budietie kamieni woracziwat!” (Nie chcecie do armii Berlinga, to będziecie kamienie przewracać). Wtedy jeszcze żołnierze nie wiedzieli, że te słowa się spełnią. Wierzyli, że nie spotka ich nic złego. Przecież w Miednikach zgrupowano ich około 5 tys., więc liczyli, że polskie władze staną po ich stronie. Liczyli, że zostaną wcieleni do prawdziwego wojska polskiego. Potwierdza to fakt, że inni młodzi Polacy, chcąc uniknąć poboru do sowieckiej armii, dobrowolnie przychodzili do ich obozu w Miednikach.

Wprowadzono nas przez bramę i skierowano na prawą stronę, każąc się rozgościć. Tam już było pełno partyzantów z różnych jednostek. Rozłożyliśmy się pod murem, wysokim na kilka metrów. Był on wykonany z kamieni, głazów i cegły. W kilku miejscach, na wysokościach, w lukach, były umieszczone cekaemy z żołnierską obsługą. Na środku placu stały baraki, które też były zapełnione, prawdopodobnie oficerami. Plac był podzielony rowem, który był zasypany ziemią i piaskiem. Gdy jakiś kolega po drugiej stronie rowu zawołał mnie, żebym przyszedł do niego, to ja dałem tylko dwa kroki na to wysypisko i zbaraniałem, gdyż moje nogi ugrzęzły w błocie. Ale to nie było błoto. To były odchody ludzkie. Smród był nie do zniesienia. Oczywiście, ten kolega żartował. Uprzedziłem kolegów ze swej brygady, by nie dali się nabrać. Butów nie miałem czym wytrzeć, gdyż nie było ani wody, ani trawy. Czyściłem je piaskiem.

Cdn.

Tekst został opublikowany w wydawnictwie Stowarzyszenia św. Eugeniusza de Mazenoda "Łączą nas ludzie i miejsca"

Tekst i foto Hanna Kaup


22 grudnia 2018 18:06, admin ego
« powrót
Dodaj komentarz:

Twoje imię:
 
II etap prac
28 marca rozpocznie się II etap prac na skrzyżowaniu ulic: Słowiańskiej, Żwirowej, Roosevelta i Kosynierów Gdyńskich. W czwartek (28 marca), na ... <czytaj dalej>
Wielki Tydzień
W Wielki Czwartek (28 marca) o godz. 10.00 w katedrze gorzowskiej bp Tadeusz Lityński będzie przewodniczył mszy św., podczas której ... <czytaj dalej>
Negocjacje rolników z rządem
Delegacja protestu rolników z S3 węzeł Myślibórz obejmującego trzy powiaty: gryfiński, myśliborski i pyrzycki brała udział wczoraj w negocjacjach pomiędzy ... <czytaj dalej>
Kalwaria Rokitniańska
W piątek 22 marca diecezjalne sanktuarium maryjne w Rokitnie zaprasza do udziału w nabożeństwie Kalwarii Rokitniańskiej urządzanym tradycyjnie w tygodniu ... <czytaj dalej>
Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę
"Dafart" Dawid Figielek

ul. Walczaka 20 B, Gorzów Wlkp.
tel. 95 735 97 99
branża: Artyści, rękodzieło artystyczne <czytaj dalej>
"Komandor Woźniak" S.C. Piotr Woźniak Sylwia Woźniak

ul. Obrońców Pokoju 82 d, Gorzów Wlkp.
tel. 95 724 04 80
branża: Meble <czytaj dalej>

II etap prac
28 marca rozpocznie się II etap prac na skrzyżowaniu ulic: ... <czytaj dalej>
Pisankowy zawrót głowy
Konkurs pisankarski organizowany przez Muzeum Lubuskie w Gorzowie Wlkp. należy ... <czytaj dalej>
Wykonujesz zawód medyczny? Musisz się zarejestrować
Pół roku, licząc od 26 marca, mają na rejestrację w ... <czytaj dalej>
Złote Pióro za "Pierwszy kac"
Hanna Ciepiela z Biblioteki Pedagogicznej Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego, otrzymała pierwszą ... <czytaj dalej>
Kalendarium eventów
« marzec 2024 »
P W Ś C P S N
    
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
dodaj: imprezy@egorzowska.pl
Mała wielka sprawa
eGorzowska - adminfoto_admin.jpg
admin ego:
Piękna inicjatywa w brzydkim mieście
Znany gorzowski lekarz Ireneusz Czerniec zaprosił w niedzielę kandydatów do Rady Miasta, dziennikarzy oraz mieszkańców na spacer ulicami śródmieścia. „Porozmawiajmy i zobaczmy, cóż dobrego możemy zrobić dla naszego miasta, w celu ... <czytaj dalej>
Bez korzeni nie zakwitniesz
Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej zapraszają uczniów klas 4-7 <czytaj dalej>
Kto zdobędzie mural dla szkoły
Murale Pamięci „Dumni z Powstańców” to ogólnopolski konkurs dla szkół <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy
Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl
eGorzowska - 4c.jpg
admin ego:
Duńska wiosna z historią i nami w tle
Duńska wiosna wygląda na onieśmieloną, albo nie do końca jeszcze ... <czytaj dalej>
admin ego:
Teraz Teatr
Orędzie Jona Fossego na Międzynarodowy Dzień Teatru 2024 pt. "Sztuka ... <czytaj dalej>
admin ego radzi:
Filiżanka kawy lub dwie
Czy wiesz, że filiżanka kawy może zdziałać więcej niż tylko ... <czytaj dalej>
admin ego radzi:
Wystarczą dane
Oszuści nie muszą wcale kraść portfela. Wystarczy, że zdobędą Twoje ... <czytaj dalej>
Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog
Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert
Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum
Anonim_4777:
Wszyscy ci kandydaci......porownywac nazwiska, KRS i z własnych źródeł. To jest skok na kasę, dlatego głosujmy na .....niewidocznych. <czytaj dalej>
Anonim_9349:
Emeryci i ciemięgi tłumnie o idą głosować bo tak media każą nie widzą na kogo ale trzeba to wybiorą dając mięjsce pracy jakiemuś cielakowi <czytaj dalej>
Anonim_9349:
Na żadnego z tych ujow na plakatach nie zamierzam głosować!!
Maj miasto i region wygląda każdy widzi
Bo siermiegi takie tam siedzą od <czytaj dalej>
Anonim_5367:
Biedna z ciebie osoba. Współczuję szczerze. <czytaj dalej>
Anonim_9736:
Coś ohydnegoooooooo! To obraża moją wrażliwość estetyczną. Ani to sztuka, ani rzemiosło, ani kreacja mody <czytaj dalej>
 
eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej