Dane demograficzne wskazują na proces starzenia się społeczeństwa. Dlatego zachowanie dobrego zdrowia, szczególnie w przypadku ludzi starszych, okazuje się niezwykle ważne, zwłaszcza jeśli mają oni pozostać niezależni i aktywni.
Powszechnie wiadomo, że im wcześniej zadbamy o własne zdrowie, tym większe są szanse na jego utrzymanie. Najlepszy efekt osiągniemy, kształtując u dzieci zdrowe nawyki, które będą procentować przez całe ich życie i zapewnią im pogodną i niezależną starość. Jednakże pamiętajmy, że nasza postawa jest najważniejsza, gdyż najczęściej uczymy przez własny przykład. Nie puste słowa, lecz czyny zostaną zapamiętane i utrwalone.
Powinniśmy więc ruszać się i racjonalnie odżywiać, a przede wszystkim strzec się nadwagi i otyłości. Tak najkrócej można ująć wytyczne Rady ds. Diety Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia.
Aktywność fizyczna wynika z wrodzonych potrzeb organizmu, a dostosowana do możliwości jednostki, sprzyja rozwojowi organizmu, pomnażaniu i zachowaniu zdrowia. Ruch rozwija mięśnie, wpływa na prawidłowy wzrost i kształt kości, rozwija układ krążeniowo-oddechowy, podnosi sprawność i wydolność fizyczną.
Tymczasem zachowania zdrowotne Polaków dalece odbiegają od ideału. Według badań przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny wiadomo, że ponad 90 proc. Polaków prowadzi typowo siedzący tryb życia. Wśród młodzieży najpopularniejszą formą spędzania wolnego czasu jest oglądanie TV i czytanie. Z form czynnego odpoczynku preferowany jest spacer. Natomiast badania naukowe wykazują, że aktywność ruchowa przynosi odpowiednie efekty, jeżeli jest systematyczna, a ćwiczenia są wykonywane przez określony czas i z określoną intensywnością.
I tak zalecaną dla dzieci i młodzieży minimalną dawką aktywności ruchowej jest jedna godzina dziennie dowolnego typu ruchu o zwiększonej intensywności, powodującej bicie serca i przyspieszony oddech, a dla dzieci i młodzieży codziennie uprawiającej jakiś rodzaj ruchu (pokonywanie pieszo lub na rowerze dłuższej drogi do szkoły) połowa tego czasu.
Jeżeli młodość mamy już za sobą, a zdrowe nawyki były nam dotychczas obce, to pocieszającym jest fakt, że zawsze możemy wprowadzić zmiany, które posłużą naszemu zdrowiu. A im jesteśmy starsi, tym mamy większy wpływ na to, jak się czujemy i wyglądamy.
Eksperci stwierdzili, iż w wieku około 50 lat stan naszego zdrowia zależy w 70 proc. od stylu życia, a w 30 proc. od genów. Tak więc, podejmując odpowiednie działania, spowolniamy proces starzenia się, czyli wydłużamy życie, zapobiegamy poważnym chorobom i przedwczesnej śmierci. Specjaliści zalecają umiarkowany stopień intensywności ćwiczeń, np. energiczny, szybki 30-minutowy marsz każdego dnia i/lub ćwiczenia dostosowane do wieku i możliwości zalecone przez specjalistę.
Osoby, które nie lubią ćwiczeń, mogą zmniejszyć ilość czasu spędzonego w pozycji siedzącej, jednocześnie uaktywniając się ruchowo, np. rezygnując z windy (2-4 pięter) oraz przemieszczając się pieszo (odległość 2-3 przystanków) zamiast jazdy środkami masowej komunikacji czy samochodem. Nie zwiększy to tak szybko i efektywnie sprawności fizycznej jak ćwiczenia, ale przyczyni się do poprawy zdrowia.
Wpływ wysiłku fizycznego na organizm:
· pomoc w utrzymaniu stałej, właściwej masy ciała,
· zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej,
· przyspieszenie przemiany materii,
· pomoc w zapobieganiu wadom postawy ciała,
· pomoc w utrzymaniu dobrej kondycji,
· kształtowanie zgrabnej sylwetki,
· obniżenie poziomu cholesterolu we krwi,
· zmniejszenie ryzyka zawału serca, miażdżycy, udaru mózgu,
· zapobieganie nadciśnieniu oraz regulacja ciśnienia tętniczego,
· zmniejszenie ryzyka tworzenia się skrzeplin,
· obniżenie ryzyka zachorowania na cukrzycę,
· zapobieganie osteoporozie,
· przeciwdziałanie stresom,
· dotlenienie mózgu,
· poprawa nastroju (podczas ruchu wytwarzane są endorfiny tzw. „hormon szczęścia”),
· relaks oraz zapewnienie dobrego snu,
· wzmocnienie odporności organizmu.
Ponadto wytyczne Rady ds. Diety Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia wskazują, iż drugim istotnym czynnikiem warunkującym dobry stan naszego zdrowia jest prawidłowa dieta, której podstawą jest różnorodność spożywanych produktów, gdyż organizm potrzebuje 60-70 składników. Pozostałe wskazówki dotyczą składu i częstości spożywania posiłków:
· jedzmy 3-5 posiłków dziennie, w tym koniecznie śniadanie - przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 4 godziny,
· znaczną część codziennej diety powinny stanowić warzywa, gdyż zawierają witaminy, błonnik, przeciwutleniacze, są niskokaloryczne,
· codziennie jedzmy również owoce (uwaga: do wysokokalorycznych zaliczamy banany, winogrona, śliwki), pijmy soki owocowe bez dodatku cukru,
· pełnoziarniste produkty zbożowe (np. chleb razowy, pełnoziarnisty, grube kasze) powinny być dla nas głównym źródłem energii, gdyż zawierają błonnik, witaminy i składniki mineralne; inne cenne produkty to: ciemny makaron, brązowy ryż (biała mąka jest bez wartości),
· codziennie spożywajmy mleko i jego przetwory: jogurty, kefiry czy sery,
· spożywajmy głównie mięso drobiowe, ryby oraz nasiona roślin strączkowych np. grochu, fasoli czy soi; ograniczaj spożycie tłustego mięsa czerwonego,
· ryby zawierają kwasy omega-3, które mają pozytywny wpływ na mózg, oczy i serce,
· w codziennej diecie ograniczajmy spożycie cukru (najlepiej do zera: w USA preferuje się jedynie spożywanie owoców jako źródła naturalnego cukru) i soli (nadmiar powoduje nadciśnienie),
· dostarczajmy organizmowi wystarczającą ilość płynów – minimum 2 litry dziennie; uwaga na napoje słodzone - 1 litr dziennie to ok. 35 kg cukru rocznie czyli ok. 15 kg tłuszczu!!!
· unikajmy picia alkoholu.
Specjaliści podkreślają, iż odpowiednia dieta oraz aktywność fizyczna to konieczność dla wszystkich, aby nie być chorym, a dla chorych, żeby znów być zdrowym!
Wg Jolanta Połomska
Oddział Promocji Zdrowia WSSE