Rozmowa prezesem Fundacji Instytut Profilaktyki Zakażeń w Warszawiez dr. n. med. Pawłem Grzesiowskim

Dlaczego szczepienia są dobre?
- Dane statystyczne i dowody naukowe potwierdzają, że jest to jedyna skuteczna metoda celowanej profilaktyki zakażeń. Każdy człowiek tuż po urodzeniu jest oblegany przez wirusy, bakterie, grzyby. Niektóre podczas tego pierwszego kontaktu mogą wywołać ciężką chorobę i przeciwko takim drobnoustrojom musimy się uodpornić, zanim się z nimi spotkamy. Tu nie możemy sobie pozwolić na ryzyko spontanicznej reakcji organizmu, bo może się to skończyć fatalnie.

Jak wygląda aktualny polski kalendarz szczepień dzieci do drugiego roku życia?
- W zestawie obowiązkowym (bezpłatnym) są szczepionki przeciwko dziesięciu chorobom (gruźlica, WZW typu B, błonica, tężec, krztusiec, zakażenie Haemophilus influenzae, poliomyelitis, odra, świnka, różyczka). Dodatkowo mamy dwie szczepionki - przeciwko ospie wietrzne i pneumokokom - podawane w tzw. grupach ryzyka. Należą do nich np. dzieci z obniżoną odpornością, przewlekle chore oraz dzieci przebywające w dużych skupiskach, jak żłobki, domy dziecka, domy opieki itp. W tym roku poszerzono grupy ryzyka dla szczepień przeciw pneumokokom o wszystkie wcześniaki. Szczepionki musimy podać do 12. miesiąca życia, to standard światowy. Niektóre szczepienia nie są uwzględnione w krajach Europy Zachodniej, bo inna jest tam sytuacja epidemiologiczna (np. w Anglii i Niemczech nie ma szczepień przeciwko gruźlicy).

Czego brakuje w naszym kalendarzu szczepień?
- Bardzo brakuje szczepionki przeciwko pneumokokom dla niemowląt spoza grup ryzyka (czyli dla 300-350 tys. dzieci) oraz przeciwko meningokokom. Bakterie te wciąż nie są idealnie rozpracowane. Istnieją bowiem szczepionki przeciwko meningokokom z grup A, C, W, Y, ale pozostaje grupa B, odpowiadająca za ok. połowę zakażeń. Gdyby więc pojawił się ten brakujący element układanki, szczepienia przeciw meningokokom powinny być jednym z priorytetów w polskim kalendarzu szczepień. Potrzebne są również szczepienia przeciwko rotawirusom i ospie wietrznej. Warto wprowadzać je jak najszybciej, ale w drugiej kolejności, bo choroby te dają poważne powikłania rzadziej niż infekcje wywołane przez pneumokoki i meningokoki. Konieczne jest też wprowadzanie szczepionek wieloskładnikowych, gdyż jeden zastrzyk zastępuje dotychczasowe trzy.

Dlaczego wciąż dużo się mówi także o pneumokokach?
- Ponieważ chorób pneumokokowych jest mnóstwo – od zapalenia ucha środkowego, przez zapalenie zatok czy płuc, po sepsę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Musieliśmy się dowiedzieć, który z ponad 90 typów pneumokoków wywołuje określoną chorobę i nauczyliśmy się tego dopiero kilkanaście lat temu. Najgorszych typów jest raptem kilkanaście. I te zostały umieszczone w szczepionce (13 oraz 10-składnikowej).
Szczepienia to najlepsza rzecz, jaką można dać dziecku, ponieważ budują jego odporność. Poza tym niektóre szczepionki mają odległe działanie, jak np. WZW typu B. Chroni ona w perspektywie przed rakiem wątroby, który może być wywołany przez tego wirusa.

Czy odmowa szczepienia dzieci przez rodziców jest wbrew prawu?
- Wolałbym mówić, że wbrew zdrowemu rozsądkowi. To narażenie dziecka na zachorowanie na chorobę zakaźną, które zawsze jest bardziej ryzykowne niż szczepienie. Rodzice, którzy bez przyczyn medycznych uporczywie uchylają się przed szczepieniem dzieci, mogą być ukarani za niewypełnianie obowiązku ustawowego.

Czym więc rodzice argumentują odmowę szczepienia dzieci?
- Największym problemem zalegającym wciąż w świadomości rodziców jest związek szczepień z autyzmem. Zanim udowodniono, że teza ta jest fałszywa, minęło 12 lat. Będziemy potrzebowali jeszcze dużo czasu, by odbudować zaufanie do szczepień, mimo że było to jawne oszustwo, tym bardziej obrzydliwe, że odbyło się kosztem chorych dzieci. Innym zarzutem jest zbyt duża liczba szczepień podawanych w pierwszym półroczu życia. Tymczasem wiemy, że układ odpornościowy niemowlęcia mógłby spokojnie udźwignąć ich znacznie więcej. Kolejny argument dotyczył tiomersalu, pochodnej rtęci. Szkodliwości tego konserwantu nigdy nie udowodniono, mimo to nie ma go już w szczepionkach dostępnych w Polsce (ostatni producenci wycofali go w tym roku). Następny zarzut odnosił się do rzekomego wywoływania innych chorób przez szczepienia. Ostatnio pojawił się w Skandynawii pomysł, że mają one związek z narkolepsją. I Finlandia płaci już odszkodowania rodzicom, choć nie ma żadnych naukowych dowodów, że to szczepionka spowodowała tę chorobę (najprawdopodobniej uwarunkowaną genetycznie, podobnie jak autyzm). Niektórzy ludzie uważają też, że ekologiczny tryb życia polega na tym, by nie zaśmiecać organizmu szczepionkami. To ślepa uliczka! Wiara w to, że powinniśmy odrzucić nowe technologie medyczne, w tym szczepienia, jest nieporozumieniem. Nasz układ odpornościowy jest jak bokser – jeśli nie będzie się boksował – przegra. Tylko wtedy wytwarza odporność, kiedy „bije się" z drobnoustrojami (a te w szczepionkach są osłabione lub nieżywe). Nie da się odgrodzić człowieka od świata mikrobów. Czy mamy wrócić do poziomu krajów Trzeciego Świata, gdzie wciąż miliony dzieci umierają z powodu krztuśca, tężca, błonicy czy odry?

Są rodzice, którzy zachowują się odwrotnie, np. przyprowadzają chore dziecko na spotkanie towarzyskie z jego rówieśnikami, o czym pozostali rodzice nie wiedzą.
- Powiem więcej. Nawet wiedzą i specjalnie się spotykają w celu przekazania wirusa swoim dzieciom. Takie ospa-party to myślenie rodem z XIX wieku, kiedy uważało się, że zarażenie od osoby, która ma łagodny przebieg choroby spowoduje, że ci, którzy się od niej zarażą, też będą łagodnie chorować. Tymczasem nie ma na to żadnej gwarancji! Statystyki są bezlitosne: jedno na tysiąc dzieci z ospą trafi do szpitala, a jedno na 50 tys. umrze. Dzieci po szczepieniu nie trafiają do szpitala, statystycznie jedno na 100 tys. zaszczepionych dzieci może mieć poważniejsze powikłanie. Świadome narażanie zdrowia dziecka na zakażenie podchodzi pod kodeks karny. To igranie z jego zdrowiem!

Dzieci trafiają jednak do szpitala z różnych powodów. A tam zdarzają się zakażenia.
- Szpital to miejsce z natury inwazyjne, więc jak bardzo byśmy się nie starali, nie wyeliminujemy zakażeń szpitalnych. Staramy się, żeby procedury bezpieczeństwa były zachowane, ale raz na jakiś czas nie udaje się to z różnych powodów, np. dlatego, że dziecko jest nosicielem gronkowca czy ma biegunkę rotawirusową. Część zakażeń wynika też z nieprzestrzegania procedur higienicznych przez personel medyczny lub odwiedzających. Wiele osób uważa, że rękawiczki na długo zapewniają bezpieczeństwo. Nic bardziej mylnego! Po kilkunastu minutach używania rękawiczki mają mnóstwo mikrouszkodzeń, przez które przenikają drobnoustroje znajdujące się na rękach. Aby zminimalizować ryzyko zakażeń, tworzy się systemy zabezpieczeń. W każdym szpitalu powinien być specjalny zespół (pielęgniarka, lekarz, mikrobiolog) monitorujący bezpieczeństwo procedur szpitalnych (podstawowa to mycie rąk i dezynfekcja powierzchni dotykanych przez pacjentów). Nie mniej pediatria należy pod tym względem do najtrudniejszych, bo trudno utrzymać w ryzach małych pacjentów. Jedyna droga to jednoosobowy pokój z łazienką, a tych wciąż brakuje. To także jeden z powodów, dla którego trzeba szczepić dzieci przeciwko rotawirusom. Kiedy takie dziecko znajdzie się w szpitalu, będzie bardziej bezpieczne. I bardziej bezpieczne będą dzieci, które się z nim zetkną – nie tylko w szpitalu, ale w żłobku, przedszkolu, na podwórku.

A co z wcześniakami? Czy należy je szczepić tak samo jak pozostałe dzieci?
- Nie ma przeciwwskazań do tego, by podać szczepienia dziecku urodzonemu przedwcześnie zgodnie z kalendarzem szczepień i wiekiem kalendarzowym tego dziecka (tzn. zaczynamy liczyć jego wiek do szczepienia od dnia urodzenia – tak, jakby urodziło się o czasie). Z jednym zastrzeżeniem – musi być zdrowe i mieć odpowiednią masę ciała. Jeśli ma bardzo niską lub choruje, musimy poczekać.

Szczepienia dzieci to także korzyść dla otoczenia?
- Absolutnie tak. To nie tylko ochrona jednej osoby, ale ludzi z jej otoczenia! Jeśli jestem uodporniony przeciwko jakiejś chorobie, nie przenoszę jej na innych – to wzmacnia odporność populacyjną. Dzieci, które są zaszczepione, nie zarażają dorosłych. W Kielcach, gdzie wszystkie niemowlęta są szczepione przeciwko pneumokokom, o połowę spadła zachorowalność na zapalenie płuc wśród dorosłych, którzy nie dostali tej szczepionki. Szkoda, że to tylko jedno miasto.

Gdy jednak porównamy obecne szczepienia z tymi sprzed 20 lat, to i tak możemy być optymistami?
- Rzeczywiście. Kalendarz z lat 90. i obecny to skok w XXI wiek. Zmienił się zestaw szczepionek, ich rodzaj, konstrukcja i jakość. Zredukowaliśmy liczbę dawek szczepionki przeciwko gruźlicy (z 5 do 1), WZW typu B (z 4 do 3), polio (z 5 do 4, przy czym w pierwszych dwóch latach życia jest to już szczepionka nieżywa). Ze względu na poprawę sytuacji epidemiologicznej wycofaliśmy się też w latach 80. ze szczepionki przeciwko ospie prawdziwej, bo ta choroba została już całkowicie wyeliminowana na świecie.

Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia
foto Hanna Kaup

Dodaj komentarz:

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ... <czytaj dalej>

Tarasy jeszcze niedostępne

Woda w Warcie opada, odsłaniają się zalane tarasy. Niestety, ze względów bezpieczeństwa, nie mogą być jeszcze udostępnione. Zdecydowała o tym ekspertyza ... <czytaj dalej>

Apel o pomoc w sprawie odbudowy AJP

W dramatycznej dla uczelni i miasta sytuacji potrzebne jest wspólne działanie. Dlatego prezydent miasta Jacek Wójcicki apeluje o pomoc w ... <czytaj dalej>

«	kwiecień 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Cóż za żenujący poziom wypowiedzi - pomijam sens, bo lista lektur faktycznie woła o gruntowną zmianę. Ale te wszystkie wulgaryzmy, błędy jęz <czytaj dalej>

Wolność wypowiedzi kończy się tam, gdzie zaczyna się promowanie nienawiści, znieważanie i rasizm <czytaj dalej>

Literaturę np. Homera czyta się tylko po to, aby podróżować np. do Grecji lub mitologę rzymską do teatru w Neapolu. Tylko z przyczyn turystyczn <czytaj dalej>

Jest wolność myśli i wypowiedzi, więc kto będzie chciał, pójdzie. Zaś ten Ośrodek Monitorowania.....to " ciepłe" posady i chęć & <czytaj dalej>

Won do Warszawy gumofilce. <czytaj dalej>