Kofeina jest alkaloidem ksantynowym, który wystÄ™puje w roÅ›linach z ponad 63 gatunków.

Jej źródÅ‚em sÄ… liÅ›cie herbaty, ziarna kawy i kakaowca, owoce guarany, orzeszki kola. ZawierajÄ… jÄ… napoje i tzw. preparaty energetyzujÄ…ce, których zadaniem jest wspomaganie sprawnoÅ›ci psychofizycznej. Ma bardzo szerokie zastosowanie lecznicze - jest używana w przypadku bezdechu noworodków i wystÄ™puje jako skÅ‚adnik wielu preparatów przeciwbólowych, przeciwmigrenowych, stosowanych w przeziÄ™bieniau, w leczeniu niepowÅ›ciÄ…gliwych wymiotów u kobiet ciężarnych. W kosmetologii kofeinÄ™ stosuje siÄ™ jako skÅ‚adnik preparatów wspomagajÄ…cych odchudzanie, antycellulitowych, uÅ‚atwiajÄ…cych detoksykacjÄ™.

Losy kofeiny w organizmie
Kofeina jest niemal caÅ‚kowicie wchÅ‚aniana w przewodzie pokarmowym i jej maksymalne stężenie we krwi obserwuje siÄ™ po 30-60 minutach od momentu zażycia. Z Å‚atwoÅ›ciÄ… przenika przez barierÄ™ krew-mózg, przez Å‚ożysko, dociera do pÅ‚ynu owodniowego, mleka i nasienia. Nie kumuluje siÄ™ w organizmie, a jej biologiczny okres póÅ‚trwania wynosi 3-4 h, chociaż znaczÄ…co wydÅ‚uża siÄ™ u kobiet stosujÄ…cych doustne Å›rodki antykoncepcyjne (5-10 h), w ciąży (9-11 h), u pacjentów z rozpoznanymi chorobami wÄ…troby, u donoszonych noworodków (80 h) i wczeÅ›niaków (100 h), ale też czas obecnoÅ›ci skraca siÄ™ o 30-50% u naÅ‚ogowych palaczy tytoniu. Kofeina jest metabolizowana w wÄ…trobie do aktywnych metabolitów: paraksantyny, teobrominy i teofiliny o dziaÅ‚aniu lipolitycznym, rozszerzajÄ…cym naczynia krwionoÅ›ne i rozkurczajÄ…cym mięśniówkÄ™ gÅ‚adkÄ… oskrzeli. Nowe badania sugerujÄ…, że kofeina zmniejsza stężenie histaminy, co może być przydatne w leczeniu reakcji alergicznych w drogach oddechowych.

Bezpieczeństwo kofeiny
Wpływ kofeiny na organizm ludzki zależy od zastosowanej dawki. Kofeina przyjęta w ilości 100-600 mg przyspiesza tok myśli i poprawia funkcjonowanie organizmu, ale jej dawki powyżej 2000 mg powodują bezsenność, drżenia mięśniowe, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, upośledzenie koordynacji ruchowej i przyspieszenie oddechu.
Niezmiernie ważne sÄ… badania oceniajÄ…ce wpÅ‚yw kofeiny na rozrost nowotworowy, które nie wykazaÅ‚y zależnoÅ›ci pomiÄ™dzy jej spożyciem, a ryzykiem choroby nowotworowej, lecz opisaÅ‚y ochronny wpÅ‚yw w odniesieniu do zachorowalnoÅ›ci na raka jelita grubego, czy nowotwory wÄ…troby. MoczopÄ™dne dziaÅ‚anie kofeiny wypÅ‚ukujÄ…ce toksyny może mieć istotne znaczenie w przypadku ograniczania rozrostu nowotworów pÄ™cherza moczowego. WypÅ‚ukiwanie mineraÅ‚ów z organizmu, w tym wapnia i magnezu, powinno być brane pod uwagÄ™ przy staÅ‚ym przyjmowaniu preparatów zawierajÄ…cych kofeinÄ™.

Jak działa kofeina?
Kofeina dziaÅ‚a pobudzajÄ…co, wyÅ‚Ä…czajÄ…c mechanizmy hamujÄ…ce neurony, gÅ‚ównie w wyniku blokowania w mózgu receptorów adenozyny. Jest ona również inhibitorem kompetencyjnym enzymu cAMP- fosfodiesterazy, który bierze udziaÅ‚ w wielu reakcjach biochemicznych. Wynikiem hamowania tego enzymu jest zwiÄ™kszenie aktywnoÅ›ci i wydÅ‚użenie czasu dziaÅ‚ania licznych hormonów, np. glukagonu, wazopresyny, kortyzolu. Kofeina poprzez hamowanie receptorów adenozynowych ogranicza wychwyt glukozy przez mięśnie, co powoduje wzrost poziomu cukru we krwi i jest potencjalnym mechanizmem upoÅ›ledzajÄ…cym tolerancjÄ™ glukozy. Ponadto, poprzez zwiÄ™kszenie stężenia adrenaliny, zmniejsza wrażliwość i nasila oporność na insulinÄ™. Niekorzystny wpÅ‚yw kofeiny jest stanem przejÅ›ciowym, ze wzglÄ™du na rozwój tolerancji. IstniejÄ… doniesienia epidemiologiczne wskazujÄ…ce, że picie kawy, która jest podstawowym naturalnym źródÅ‚em kofeiny, może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Niektóre publikacje sugerujÄ…, że kofeina ma dziaÅ‚anie antyoksydacyjne, ale mechanizm tego zjawiska nie jest obecnie dokÅ‚adnie poznany.

Kofeina, a układ nerwowy
Kofeina wywiera umiarkowane dziaÅ‚anie pobudzajÄ…ce oÅ›rodkowy ukÅ‚ad nerwowy, przez co poprawia samopoczucie i znosi uczucie zmÄ™czenia. Ma ona wpÅ‚yw na zwiÄ™kszenie motywacji, spostrzegawczoÅ›ci i koncentracji przy wykonywaniu zadaÅ„ monotonnych, wymagajÄ…cych dÅ‚ugotrwaÅ‚ej uwagi, poprawia pamięć krótkotrwaÅ‚Ä…. Kofeina skraca czas analizy informacji, a tym samym zwiÄ™ksza szybkość reakcji na bodźce, czyli sprawność w wykonywaniu zÅ‚ożonych czynnoÅ›ci i codziennych zadaÅ„ (obsÅ‚uga urzÄ…dzeÅ„, kierowanie pojazdami mechanicznymi). Pobudza oÅ›rodki wegetatywne: oddechowy, naczynioruchowy i nerwu bÅ‚Ä™dnego. Kofeina zwiÄ™ksza wydzielanie neuroprzekaźników: dopaminy, noradrenaliny, adrenaliny, acetylocholiny, serotoniny. Usuwa zmÄ™czenie, stymuluje aktywność ruchowÄ…, polepsza nastrój, zwiÄ™ksza odczuwanie przyjemnoÅ›ci. W dawkach wiÄ™kszych obserwuje siÄ™ przeciwne efekty: zwiÄ™ksza odczucia negatywne m.in. lÄ™k, niepokój, powoduje zdenerwowanie, ogólne pogorszenie nastroju i ma negatywny wpÅ‚yw na pamięć dÅ‚ugotrwaÅ‚Ä…, co jest gÅ‚ównie rezultatem hamujÄ…cego wpÅ‚ywu na neurogenezÄ™ w hipokampie. Z drugiej strony, niektóre badania wskazujÄ… na korzystny efekt kofeiny ograniczajÄ…cy ryzyko procesów neurodegeneracji, np. choroby Parkinsona, Alzheimera. Po dÅ‚uższym okresie regularnego przyjmowania kofeiny wystÄ™puje zjawisko tolerancji prowadzÄ…cej do stopniowego osÅ‚abienia odpowiedzi biologicznej ustroju. Jest substancjÄ… o sÅ‚abym potencjale uzależniajÄ…cym, a zespóÅ‚ odstawienia po dÅ‚ugotrwaÅ‚ym stosowaniu przejawia siÄ™ zmÄ™czeniem, pogorszeniem nastroju i koncentracji uwagi, bólem gÅ‚owy.

Kofeina i paracetamol – wspóÅ‚dziaÅ‚anie
Kofeina zwiÄ™ksza efektywność dziaÅ‚ania przeciwbólowego paracetamolu ze wzglÄ™du na wywieranie efektu stymulujÄ…cego centralny ukÅ‚ad nerwowy, ograniczajÄ…c zÅ‚e samopoczucie zawsze towarzyszÄ…ce bólowi. Ponadto, nasilenie i przyspieszenie dziaÅ‚ania przeciwbólowego paracetamolu potwierdzono w analizie 10 randomizowanych badaÅ„ klinicznych z udziaÅ‚em 3648 pacjentów*. Taki synergizm jest dobrze udowodniony w odniesieniu do bólów gÅ‚owy, co sugeruje dużą przydatność zÅ‚ożonych preparatów. Udowodniono, że dodanie kofeiny pozwala na osiÄ…gniÄ™cie redukcji bólu w stopniu równoważnym po podaniu dawki o 40% niższej w porównaniu do leku jednoskÅ‚adnikowego oraz przyspiesza poczÄ…tek dziaÅ‚ania leku. Kofeina podawana Å‚Ä…cznie z paracetamolem dawaÅ‚a efekt o 170% wiÄ™kszy niż paracetamol stosowany w monoterapii.
Kofeina doskonale uzupeÅ‚nia przeciwbólowe i przeciwgorÄ…czkowe dziaÅ‚anie paracetamolu efektami: przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym i modulujÄ…cym odpowiedź immunologicznÄ…, dajÄ…c solidne podstawy do stosowania leków zawierajÄ…cych paracetamol i kofeinÄ™ w terapii przeziÄ™bienia.

Czy wiesz, że:
1. Kofeina znana jest również jako teina, gdy źródÅ‚em jest herbata, guaranina z guarany, mateina z yerba mate.
2. Historia kawy ma swoje poczÄ…tki w IX wieku n.e. W tym czasie ziarna kawy byÅ‚y dostÄ™pne tylko w ich pierwotnym miejscu wystÄ™powania – na terenie Etiopii.
3. Zgodnie z popularnym podaniem chiÅ„skim, cesarz Shennong, majÄ…cy panować okoÅ‚o 3000 p.n.e., przypadkowo odkryÅ‚ wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci herbaty, gdy kilka liÅ›ci pobliskiego drzewa spadÅ‚o do gotujÄ…cego siÄ™ wrzÄ…tku, dajÄ…c w efekcie orzeźwiajÄ…cy i pokrzepiajÄ…cy napój
4. Kofeina została wyizolował po raz pierwszy przez chemika Friedricha Ferdinanda Rungego w 1819 roku.
5. Obecnie światowe spożycie kofeiny szacuje się na poziom około 120 000 ton rocznie.

Dr hab. n. med. Halina Car
Zakład Farmakologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Dodaj komentarz:

Komentarze:

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powoÅ‚aniowa odbÄ™dzie siÄ™ w sobotÄ™ w sobotÄ™ 27 kwietnia. WyjÅ›cie pielgrzymki na trasÄ™ z Paradyża do Rokitna nastÄ…pi ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ... <czytaj dalej>

Tarasy jeszcze niedostępne

Woda w Warcie opada, odsÅ‚aniajÄ… siÄ™ zalane tarasy. Niestety, ze wzglÄ™dów bezpieczeÅ„stwa, nie mogÄ… być jeszcze udostÄ™pnione. ZdecydowaÅ‚a o tym ekspertyza ... <czytaj dalej>

Apel o pomoc w sprawie odbudowy AJP

W dramatycznej dla uczelni i miasta sytuacji potrzebne jest wspólne dziaÅ‚anie. Dlatego prezydent miasta Jacek Wójcicki apeluje o pomoc w ... <czytaj dalej>

«	kwiecieÅ„ 2024					»
P	W	Åš	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Wolność wypowiedzi koÅ„czy siÄ™ tam, gdzie zaczyna siÄ™ promowanie nienawiÅ›ci, znieważanie i rasizm <czytaj dalej>

LiteraturÄ™ np. Homera czyta siÄ™ tylko po to, aby podróżować np. do Grecji lub mitologÄ™ rzymskÄ… do teatru w Neapolu. Tylko z przyczyn turystyczn <czytaj dalej>

Jest wolność myÅ›li i wypowiedzi, wiÄ™c kto bÄ™dzie chciaÅ‚, pójdzie. ZaÅ› ten OÅ›rodek Monitorowania.....to " ciepÅ‚e" posady i chęć & <czytaj dalej>

Won do Warszawy gumofilce. <czytaj dalej>

Nie sÄ…dziÅ‚em na poczÄ…tku, że Pan bÄ™dzie aż tak dobrym managerem. Zaczęło siÄ™ trochÄ™ dziwnie, Å›wiÄ™tem i kurczakami, ale efekty pokazaÅ‚y, Å <czytaj dalej>